Orman yangınlarının şiddeti, yayılması ve sıklığı, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak arttı. Acil önlem alınmazsa, bilim insanları bu tehlikelerin artmasını bekliyor.
Orman yangınları, orman ekosistemlerinin yanı sıra yüksek riskli kırsal alanlar için özel bir tehdit oluşturuyor..
Sağlık, güvenlik, ormancılık, doğal afet ve acil durum yardım kurumları ve kırsal planlama gibi kritik hizmetler ve kaynaklar da zaman zaman yangınlarla mücadelede yetersiz kalıyor.
Yapay zeka ve orman yangını
Yapay zeka, orman yangınları gibi büyük doğal felaketlerle mücadelede önemli bir araç haline gelebiliyor.
Yangınların erken tespiti, hızlı yayılma analizi, yangın tahmini ve yangın söndürme operasyonlarının koordinasyonu gibi alanlarda yapay zeka teknolojileri kullanılabiliyor.
Yapay zekanın yangınlarda kullanım alanları
Şu anda orman yangınlarını söndürmede yapay zeka desteği henüz başlangıç aşamasında. Ancak gelecekte yapay zeka, orman yangınlarıyla mücadele etmek için aşağıdaki alanlarda kullanılabilir:
Yangın tespiti: İnsanların gözlem yapması ve yangınları tespit etmesi zaman alabilir ve güvenilir olmayabilir.
Yapay zeka, termal kameralar ve uydu görüntülerini analiz ederek yangınları erken aşamada tespit edebilir. Görüntü işleme algoritmaları sayesinde yapay zeka, duman ve alevleri tanıyarak hızla uyarılar gönderebilir.
Yangın yayılma analizi: Yapay zeka, yangının hızını, yönünü ve olası yayılma alanlarını tahmin edebilir. Bu, yangının seyrini önceden tahmin ederek yangın söndürme ekiplerinin daha etkili bir şekilde hareket etmelerine yardımcı olabilir.
Yangın tahmini: Yapay zeka; çevresel koşullar, rüzgar hızı, sıcaklık gibi verileri kullanarak yangınların nasıl gelişebileceğini tahmin edebilir. Bu tahminler, yangın söndürme stratejilerinin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Yangın söndürme operasyonları: Yapay zeka, yangın söndürme ekiplerinin koordinasyonunu ve hareketini optimize edebilir.
Dronlar ve insansız hava araçları (İHA’lar), yangın bölgelerini haritalandırabilir, riskli bölgeleri belirleyebilir ve yangın söndürme maddelerinin etkili bir şekilde dağıtılmasını sağlayabilir.
Dünyada yapay zeka çalışmaları
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na göre orman yangınları 2030’a kadar %14, 2050’ye kadar %30 ve 2100’e kadar %50 artacak.
Bu nedenle birçok ülke, şimdiden yapay zekayı yangınlarla mücadelede kullanmak için çalışmalara başladı.
Örneğin ABD merkezli Pano AI, orman yangınlarını algılayabilen ve yerel itfaiyecilere uyarı gönderebilen teknolojisi için 17 milyon dolarlık bir büyüme sermayesi topladı.
Pano AI kurulumu, manzarayı tarayan dağların tepelerine kurulu yüksek çözünürlüklü kameraları içeriyor. Yapay zeka, dumanı veya yangınları algılamak için bu görüntüleri analiz edebiliyor ve ardından itfaiye uzmanlarını “dakikalar içinde” uyarabiliyor.
Pano AI, şu anda ABD eyaletleri California, Colorado, Oregon, Washington, Idaho ve Montana’da 6 milyon dönümden fazla alana hizmet verdiğini söylüyor.
Pano AI dışında birçok şirket, yapay zekayı yangınla mücadele için çoktan eğitmeye başladı.
Türkiye’de yapay zekanın yangınlarda kullanımı
Bakanlık orman yangınlarıyla mücadelede üst düzey teknolojik sistemlerden faydalanarak projeler geliştiriyor.
Bu kapsamda, Orman Genel Müdürlüğü ve özel sektör işbirliğiyle yapay zeka destekli “Yangın Risk Yönetimi Projesi” uygulanıyor. Projeyle orman yangınlarının önceden tahmin edilebilmesine yönelik çalışmalar yapılarak bu bölgelerde gerekli önlemler alınmaya çalışılıyor.
Çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak geliştirilen projeyle meteorolojik veriler, bitki örtüsü, topografya, nüfus yoğunluğu, kara yolları, enerji nakil hatları ve geçmiş yangın verileri gibi 400’den fazla değişken kullanılarak “yangın riski haritaları” oluşturuldu.
Bu kapsamda üç günlük yangın riski tahmini yapılarak, ilgili bölgelerde gerekli önlemlerin alınması için bilgi sağlanıyor.
Yapay zeka desteği sayesinde geçmiş yangınlar yüzde 80 doğrulukla tahmin edilebildi. Bu sayede, yangınlar oluşmadan önce belirlenen bölgelerde önlemlerin alınması mümkün hale geldi.
Projenin ikinci aşamasında, orman yangınları sırasında optimum kaynak transferi yönetimi üzerinde odaklanıldı. Yangın esnasında kaynakların etkili şekilde alevlere müdahalesi için risk haritaları baz alındı.
Bu kapsamda, kaynakların yangın alanına mümkün olan en kısa sürede transferi sağlanarak alevlerin büyümesinin önlenmesine katkı sağlandı.
Ayrıca, daha düşük riskli bölgelerden kaynakların tamamlanması ve paylaşılan kaynakların etkili yönetilmesi için orman yangını risk haritasından yararlanıldı. Böylece akıllı kaynak yönetimiyle minimum maliyetle maksimum verimlilik sağlanmasına katkı verildi.
Orman yangınları risk yönetimi için yapılan bu gelişmelerin gelecekte daha etkili ve hızlı müdahalelerin yapılabilmesine olanak tanıması bekleniyor.
Bu projelerin sürekli geliştirilmesi ve güncellenmesiyle orman yangınlarına karşı etkin bir mücadele stratejisi oluşturulması ve gelecek nesillere daha sağlıklı bir çevre bırakılması amaçlanıyor.