Uğruna Ferhat’ın dağları deldiği, Mecnun’un çöllere düştüğü, milyonlarca sanat objesinin doğmasına neden olan aşk beynimizi nasıl değiştiriyor? Neden farklı bir kişi oluyoruz ve bazen pişman olsak bile, birden fazla vakit hiç yapmayacağımız şeyleri neden yapıyoruz?
Daha da ötesi; beşerler neden âşık olduğu kişi için öldürebiliyor yahut intihar edebiliyor? Sinirbilim çalışmaları yalnızca bunların sebeplerini ortaya çıkarmakla kalmıyor, tahminen de ileride hukuk sistemini değiştirebilecek bilgiler de ortaya koyuyor.
Kimya
Aşkın kimyası olur muymuş hiç demeyin. Her şeyin kimyası olduğu üzere aşkında bir kimyası var elbette. Lakin kelamını ettiğimiz bu kimya biraz soyut bir kimya türevi. Cilt ahengi, ruh kombinasyonu, paralel akış, ortak hazlarsa elementleri.
Baba kokusu
Uzmanların söylediklerine nazaran bilhassa bayanlar birlikte olmak istedikleri erkekte babasının kokusuna emsal notalar arıyormuş.
Kendi yarımızı aramak
Bu aşkın en büyük şifrelerinden… Tekrar uzmanlara nazaran aslında beşerler doğdukları andan itibaren erginleştikçe şuur altlarında yatan ikinci yarılarını aramaya programlıymış ve zıt cinsle ilgili tüm tecrübeleri bu arayış üzerineymiş. Bulanlarsa çok şanslı o denli değil mi?
Heyecansız aşk olmaz
Aşkın en büyük şifrelerinden biriyse aşkta aranan heyecan… Çünkü karnınızda uçuşan kelebeklere, göz bebeklerinizin büyümesine, terlemenize neden olan aşk duygusu tam bir heyecan işi. Aşkı heyecansız yaşadığımız alakaların çabuk tükenmesinin sebebi de heyecansız olması olsa gerek.
Parfüm yanılgısı
Antropolog ve aşk uzmanı Helen Fisher, parfüm ve makyajın insan duyusundaki gerçek özellikleri kapattığı kanısında. Bunun için gereken tek şeyse gerçek insan… İnsanların deri rengi, doğal kokusu dudakların pembe tonu bile karşı cinsi birbirine çeken elementlerden. Yapılan bir araştırmaya nazaran bayanlara terli tişörtler koklatılarak tıpkı erkeklerin fotoğrafları gösterildi ve bayanların beğendiği tişört kokularıyla bilmeden beğendikleri erkek fotoğrafları da eşleşti. Bu da aşk – beğeni ve doğal insan kozmetiği ya da natürel koku konusunda en büyük ispattır.
Aşk fotosu
Aşkın da fotoğrafı olur mu hiç demeyin… Londra Üniversitesi’nde manyetik dalga tekniği aracılığıyla aşık insanların beyinlerinin görüntülendi, sonuçlarsa çok şaşırtan. Beyinde; gözle görülür parlama, ışık saçma, yani güç birikimi manzarada ilgi çeken yanlardan.
Psikolojinin değerli isimlerinden Robert Sternberg de aşkın yapısını bilimsel temellere oturmaya çalışarak, ayrıntılıca ele almış. Sternberg’in üçgen aşk teorisi, epeyce akla yatkın ve açıklayıcı bir teori. Hem yaşadığımız bağlantılarda neyin eksik olduğunu görmemizi sağlıyor; hem de harika aşkın (gerçek aşkın) ne olduğunu bize öğretiyor.
Robert Sternberg’in teorisine nazaran; yakınlık, bağlılık ve tutku eksiksiz bir aşk için olmazsa olmaz 3 öğe. Pekala bu öğeler ne manaya geliyor:
Yakınlık: Bir insanı tanıyıp hoşlanmak, yakın hissetmek, yeterli bir bağlantı yakalamak
Bağlılık: Bağlantıyla ilgili sorumluluk almak, birlikte planlar yapmak, aldatmamak, uzun müddetli düşünmek
Tutku: Fizikî olarak etkilenmek, cazip bulmak, cinsel istek duymak
Üçgen Aşk Teorisi Kombinasyonları
Sternberg, bir aşkın kusursuz olması için, yakınlık, bağlılık ve tutku öğelerini istikrarlı olarak içermesi gerektiğini öne sürmüştür. Lakin kişilikteki farklılıklar ve partnerler ortası etkileşimin niteliği nedeniyle, bu üç öğe değişik kombinasyonlar formunda kendini gösterebilmektedir.
Sadece Yakınlık: Yalnızca yakınlığın var olduğu, tutku ve bağlılığın olmadığı bir bağlantı arkadaşlıktır.
Sadece Tutku: Bir kişiyi beğenmek ve alımlı bulmak, yakınlık ve bağlılık olmadığı sürece ufak bir beğenidir.
Sadece Bağlılık: Tutku ve yakınlık olmadan yalnızca bağlılık, içi boş bir mukaveledir. Ortalarındaki bütün etkileşimin ve irtibatın koptuğu kimi evli çiftler buna örnektir.
Yakınlık+Bağlılık= Dostluk: Yakınlık ve bağlılığın tutku olmadan bir ortada bulunması, uygun bir dostluktur. Hem her şey paylaşabilirsiniz; hem de arkadaşlığınızın kalıcı olduğuna güvenebilirsiniz.
Tutku+Bağlılık= Kara sevda: Yakınlık oluşmadan tutku ve bağlılığın bir ortada bulunması, karasevda ya da platonik aşk olarak isimlendirilen şeydir. Kişi, karşısındakini tanıyıp bir arkadaşlık kurmadığı için aslında onu gerçek manada tanımaz, yalnızca gözünde büyütür.
Yakınlık+Tutku= Romantik Aşk: Kısa periyodik yahut tek gecelik bağlantılar, bağlılık olmadan yakınlık ve tutkunun varlığına örnektir. Bireyler ortasında yakınlık oluşabilse de, inanç olmadığı için bu bağlar kalıcı değildir.
Yakınlık+Bağlılık+Tutku= Harika Aşk: Hem yakınlık hem bağlılık hem tutkunun bir ortada bulunduğu ilgi kusursuz aşk; yani gerçek aşktır. Bu bağ yeterli bir irtibata dayandığı için sağlam temellere oturur, çiftler birbirlerini cazip buldukları için heyecanlarını kaybetmezler ve birebir vakitte birbirlerine güvenebildikleri için kalıcıdır.