Zatürre, ölümcül olabilir: Hastalık hakkında bilmeniz gerekenler

12 Kasım Dünya Zatürre Günü dolayısıyla açıklama yapan İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komisyonu Üyesi Uzm. Dr. Çağrı Kılıçlı, zatürrenin (pnömoni) toplum sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.

Zatürrenin, akciğer dokusunu etkileyen ve çoğunlukla bakteri, virüs, nadiren mantarlara bağlı gelişen bir enfeksiyon hastalığı olduğunu belirten Kılıçlı, “Dünya Sağlık Örgütü, toplumu bilgilendirmek ve farkındalığı artırmak amacıyla 2009’dan bu yana 12 Kasım’ı ‘Dünya Zatürre Günü’ olarak anıyor” dedi.

ZATÜRRE NE KADAR YAYGIN?

Uzm. Dr. Kılıçlı, zatürrenin dünya genelinde yaygın bir hastalık olduğunu belirterek şunları söyledi:

ABD’de her yıl 4,5 milyondan fazla kişi ayaktan tedavi veya acil servis başvurusunda bulunuyor.

Avrupa’da her 1.000 yetişkinde yaklaşık 14 vaka görülüyor.

Vakaların yaklaşık yarısı yatarak tedavi gerektiriyor.

65 yaş üstü ve kronik akciğer hastalığı olan bireylerde risk, sağlıklı gençlere göre üç kat daha fazla.

Zatürrenin bulaşıcı olduğunu da hatırlatan Kılıçlı, “Hastadan hastaya geçebilir; hasta kişilerle teması azaltmak bulaş riskini düşürür” uyarısında bulundu.

ZATÜRRE ÖLÜMCÜL MÜDÜR?

Kılıçlı, zatürrenin enfeksiyona bağlı ölüm nedenleri arasında Türkiye’de ilk sırada yer aldığını ve tüm ölüm nedenleri arasında 5. sırada bulunduğunu belirtti. Ayrıca, 5 yaş altı çocuk ölümlerinin %14’ü zatürreden kaynaklanıyor ve 2019’da dünya genelinde 740.180 çocuğun hayatını kaybetmesine yol açtı.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Zatürre açısından riskli gruplar şöyle sıralandı:

İleri yaş, kronik hastalıklar (KOAH, kalp yetmezliği, diyabet vb.)

Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler

Sigara ve alkol kullanımı

Kalabalık yaşam koşulları ve düşük sosyoekonomik durum

Kılıçlı, günlük 10-20 sigara içenlerde riskin 2,3 kat, 20’den fazla içenlerde 2,9 kat arttığını vurgulayarak, sigara ve alkolün değiştirilebilir en önemli risk faktörleri olduğunu ifade etti.

ZATÜRREDEN NE ZAMAN ŞÜPHELENİLMELİ?

Zatürre tanısı, klinik bulgular ve görüntüleme ile konuyor. Kılıçlı, şüphelenilecek durumları şöyle açıkladı:

Ateş

Nefes darlığı

Öksürük

Kandaki enfeksiyon belirteçlerinin yükselmesi

“Basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu, zatürreye dönüşebilir. Bu belirtiler varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurun” uyarısında bulundu.

ZATÜRRE NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tanı sonrası hastanın ayaktan mı yoksa yatarak mı tedavi edileceğine CURB-65 ve PSI gibi skorlamalarla karar veriliyor. Kılıçlı, tedavi sürecini ise şu şekilde açıkladı:

Ateş: 3 gün içinde geçer

Öksürük: 14 gün içinde geriler

Halsizlik: 14 gün içinde azalır

Akciğer filmindeki değişiklikler: Yaklaşık 1 ay içinde düzelir

KORUNMAK MÜMKÜN MÜ?

Zatürrenin önlenebilir bir hastalık olduğunu belirten Kılıçlı, aşılamayı en etkili koruma yöntemi olarak gösterdi:

Çocuklar ve yaşlılar için pnömokok ve grip aşıları rutin olarak öneriliyor

6 aydan büyük herkesin sonbaharda grip aşısı yaptırması tavsiye ediliyor

Risk altındaki erişkinler için tek doz 20-valanlı konjuge pnömokok aşısı (Prevenar 20®) öneriliyor

AİLE HEKİMİNİZE SAĞLIKLIYKEN BAŞVURUN

Kılıçlı, aile hekimlerinin hastalıklardan korunma konusunda en önemli temas noktası olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

“Hastalık oluşmadan önce önlemek en büyük tedavidir. Bağışıklama, kronik hastalık taramaları ve sigara bırakma desteği için aile hekiminize hasta olmadan başvurun. Aile hekiminiz sağlıklı iken sizi tüm hastalıklardan korumaya yönelik işlemleri yapacaktır.”