Uzmanlardan uyarı: Müzik ve podcast eşliğinde uyumak uyku kalitesini düşürüyor

Uyku sırasında televizyon, podcast, müzik ya da “beyaz gürültü” gibi arka plan seslerine başvurmak son yıllarda yaygınlaştı. Ancak bilimsel çalışmalar, bu alışkanlığın her zaman sanıldığı kadar masum olmadığını gösteriyor. Nörobilimciler, sesli ortamda uyumanın beyni uyarılmış halde tuttuğunu, tam uyku derinliğine geçişi geciktirdiğini ve uzun vadede uyku kalitesini düşürebileceğini belirtiyor.

DERİN UYKU BASKILANIYOR

University of Pennsylvania’dan uyku araştırmacılarının yürüttüğü çalışmalarda, arka plan sesinin özellikle N3 evresini (derin uyku) baskıladığı saptandı. Derin uyku azalınca, hafıza pekiştirme, hücresel onarım ve metabolik düzenleme süreçleri zayıflıyor.

Aynı araştırma ekibi, sesli uyuyan bireylerde mikro-uyanmaların arttığını, bunun da kişinin sabah kendini dinlenmemiş hissetmesine yol açtığını aktarıyor.

BEYİN “DİNLENME” YERİNE “İZLEME” MODUNA GEÇİYOR

Uzmanlara göre insan beyni uyku sırasında dahi çevresel uyaranları sürekli tarayan bir sistemle çalışıyor. Arka planda konuşma veya ritmik ses olduğunda bu sistem kapanmıyor.

Nörologlar, konuşma içeren seslerin özellikle riskli olduğunu vurguluyor:

“Beyin, kelimeleri ayıklamak için çaba harcıyor. Bu, uyku sırasında gereksiz bir bilişsel yük oluşturuyor.”

ÇOCUKLARDA ETKİ DAHA BELİRGİN

Pediatrik uyku araştırmalarında, beyaz gürültü ile uyutulan bebeklerin zamanla bu dış uyaran olmadan uykuya geçmekte zorlandığı gösteriliyor.

Uzmanlar, bu durumu “uykuya bağımlı uyaran” olarak tanımlıyor ve ailelere uzun süreli kullanım önermiyor.

KİMLER İÇİN DAHA ZARARLI?

Bilimsel veriler, arka plan sesiyle uyumanın özellikle şu gruplarda risk oluşturduğunu gösteriyor:

Tinnitus (kulak çınlaması) olmayan yetişkinler: Ses beyni gereksiz yere uyarıyor.

Kaygı bozukluğu olan bireyler: Geceleri zihinsel yük artabiliyor.

Uyku apnesi veya horlaması bulunanlar: Derin uyku daha da bölünüyor.

Çocuklar ve ergenler: Uykuya dalma alışkanlıkları bozulabiliyor.

İSTİSNALAR VAR MI?

Uzmanlar, bazı durumlarda düşük düzeyli sabit sesin (örneğin fan sesi) ani gürültüleri maskeleyerek uykuya dalmayı kolaylaştırabileceğini, ancak bunun kısa süreli bir çözüm olması gerektiğini belirtiyor.

Öneri, konuşma içermeyen, ritimsiz, düşük desibelli seslerin tercih edilmesi ve bu alışkanlığın kalıcı hale getirilmemesi yönünde.

UZMAN ÖNERİLERİ

Bilim insanları, sağlıklı bir uyku için şu önerileri sıralıyor:

Odayı karanlık ve sessiz hale getirmek

Yatmadan önce ekran kullanımını azaltmak

Beyaz gürültü kullanılacaksa süreyi 20–30 dakikayla sınırlandırmak

Uyku hijyenini güçlendirmek (düzenli yatış-kalkış saatleri)

Kaygı nedeniyle ses ihtiyacı varsa profesyonel destek almak