Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin (TUSAŞ) İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemleri Mühendislik Kısmı Müdürü Remzi Barlas, toplumsal medya hesabından Baykar şirketine ait açıklamalarda bulundu.
Türkiye’de uçurulan birinci İHA aracı ANKA’yı TUSAŞ’ta üreten mühendislik takımının yöneticisiyken, kurumun genel müdürü Temel Koltil idaresi tarafından “casusluk” savıyla suçlanan ve iki ay tutuklu kalan Remzi Barlas, Albayrak ilesine ilişkin Baykar’ın önünün açılması için devletin ziyana uğratıldığını sav etti.
LindedIn hesabından bir paylaşım yapan Barlas, ANKA’daki teknolojik altyapının kullanılmış olmasına karşın TUSAŞ’ın projenin devamı niteliğindeki AKINCI İHA projesine katılmasının Kotil tarafından engellendiğini öne sürdü. Barlas, bu projenin ihalesiz biçimde BAYKAR firmasına verildiğini söyledi.
Remzi Barlas, LinkedIn’de yayımladığı yazısında da şu tabirlere yer verdi:
“Dün gece (18 Nisan 2023) CNN kanalındaki bir açık oturumda kendisine ‘Güvenlik Siyasetleri Uzmanı’ unvanı vermiş bir kişinin Türkiye’nin İnsansız Hava Araçları geçmişi ve bilhassa Baykar A.Ş. firmasıyla ilgili hararetli, fakat pek de gerçeği yansıtmayan yorumlar yaptığını gördüm. Doz aşımı sebebiyle kaldıramadığım için programın tamamını izlemedim, lakin izlediğim kısmıyla ilgili kamuoyunu bilgilendirmeyi de mevzuya 30 yılını vermiş biri olarak misyon sayıyorum.
“Görünen ve görünmeyen devlet destekleri”
Hikaye uzun ve başka bir kitabı da hak ediyor. Merhum Ahmet Nuri Yüksel hocanın kaleme aldığı, birçok yanlış ve taraflı değerlendirmelerle dolu, lakin bugünlere bakıldığında bir misyonu da üstlenmiş olduğu anlaşılan ‘Türkiye’de İnsansız Uçak Aldatmacası’ kitabını da bu halde bir kitapta tekzip etmek gerekli diye düşünüyorum. Öncelikle dünkü programda Baykar A.Ş. firmasının hiç bir devlet yardımı almadığından bahsedildi. Bu firmaya verilen görünen ve görünmeyen devlet takviyeleri aşağıdaki üzeredir.
4 Eylül 2019 yılında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bu firmaya İHA tesisi kurması için 600 milyon TL (o vaktin kuruyla 105 milyon dolar hibe edilmiş ve vergi muafiyetleri (vergi indirim oranı %100, yatırıma katkı oranı yüzde 120) uygulanmıştır. Bu tarihte devletin sahip olduğu TUSAŞ’ta atıl üretim kapasitesi bulunduğunu ayrıyeten vurgulamak gerekiyor.
Tusaş, Akıncı’ya katılmama kararı aldı
2) Bu kararnamede gözden kaçırılmaması gereken kıymetli bir detay, 2010 yılında SSM’nin {şimdiki SSB) büyük oranda TUSAŞ’a hazırlattığı İHA Yol Haritası’nda yer alan gelecekte hedeflenen AKINCI ve Muharip İHA İHA projelerinin, olağanda ihaleye çıkılması gerekirken bu firmaya verileceği kabulü yapılmış olmasıdır.
3) Gerçekten 2016 yılında TUSAŞ’a atanan ve iktidara ve bahse mevzu firma sahibine yakınlığıyla tanınan Genel Müdür, misyona başladıktan çok kısa bir müddet sonra TUSAŞ’ın geliştirdiği ANKA projesinin devamı niteliğindeki AKINCI projesine TUSAŞ olarak katılmama tarafında İdare Heyeti’ne müzekkere vererek bu istikamette karar aldırmıştır.
İhalesiz verildi
4) Şartnamelerde yer alan İHA özelliklerinin ayrıntısına kapalılık sebebiyle burada girilmesi uygun olmaz. Lakin AKINCI İHA’dan beklenen 15 kadar teknik özelliğin 10’dan fazlası ANKA projesiyle TUSAŞ tarafından kazanılmış ve alanda denenmiş özelliklerdir. Buna karşılık, AKINCI projesi bu özelliklerden yalnızca 3 kadarına sahip TB2 İHA’sını geliştiren Baykar A.Ş. firmasına, TUSAŞ üst idaresinin de katkılarıyla(!) ihalesiz olarak verilmiştir. Devlet kaynaklarıyla geliştirilen ANKA altyapısı yok sayılmış, bu altyapıyı yine geliştirmesi için Baykar A.Ş. firmasına kaynak aktarılarak devlet ziyana da uğratılmıştır. Değerli bir ayrıntı, ANKA projesi kapsamı da Türkiye ve etrafında uydu üzerinden çok sayıda İHA’yı denetim etmek için bir üssümüzde kurulan altyapı da, uyumsuzluğu sebebiyle AKINCI’da kullanılamaz hale gelmiş ve dublike bir merkez daha kurularak uğratılan ziyan daha da katlanmıştır.
Teklifler geri çektirildi
5) TUSAŞ’ın yurtdışında girdiği ve kazanma ihtimali yüksek olan ihalelerin bir kısmında ‘yukarıdan’ gelen talimatlarla teklifler geri çektirilmiş, Baykar A.Ş.’nin birden fazla vakit şartnamelerin tamamını sağlamayan, ANKA’dan daha az kapasiteli TB2 eseriyle buralara teklif vermesinin önü açılmıştır. Maalesef bu ihalelerin bir kısmı da kaybedilmiştir.
6) AKINCI projesine girilmeme istikametinde TUSAŞ Genel Müdürü’nün aldırdığı karar sebebiyle önünü göremeyen ve demoralize olan ANKA projesinde ortalama 6-7 yıl tecrübeli 70 kadar TUSAŞ mühendisi, kararın alınmasının arkasındaki 2 yıllık müddette şirketten ayrılmışlardır, kıymetli bir kısmı yurtdışına çalışmaya gitmiştir. Yaklaşık 500 adam-yıllık bu bedelin telafisi maalesef çok kolay görünmemektedir.
7) TUSAŞ’ın devletten dayanak almadan kendi öz kaynaklarıyla ANKA altyapısı üzerine geliştirdiği AKSUNGUR İHA, bu beyin göçünü bir nebze olsun yavaşlatsa da, bu işçinin bağlı olduğu orta kademe yöneticilere uygulanan mobbing’in üzerlerindeki olumsuz tesirleri sebebiyle tekrardan hızlanmıştır.
8) 2022’den itibaren TUSAŞ’a uygulanan negatif ayrımcılık konusunda ‘kantarın topuzunun biraz fazla kaçtığı’ düşünülerek ve bu istikamette haberlerin çıkmaya başlamasından da çekinilerek ihracat konusunda TUSAŞ’ın önü kısmen açılmış, ANKA ve AKSUNGUR yurt dışı satışları başlayabilmiştir. Lakin geçmişteki yanlışlı siyasetlerin sonuçlarının geriye alınması maalesef mümkün değildir.
9) Baykar A.Ş.’nin TB2 eserinin yurtiçi satışlarında başlangıçta müspet ayrımcılık yapılmış, firmaya ek satışlar ve kabul testleri konusunda kolaylıklar sağlanmıştır. Eserle ilgili birtakım eksiklikleri lisana getiren çalışanın üzerinde baskı kurulduğu, hatta vazife değişikliği yapıldığı istikametinde duyumlar olmuştur.
10) Alanda çok sayıda uçan TB2, ANKA’dan daha süratli bir halde uçuş saati biriktirmiş, bunun sonucu yanılgı ve eksikleri giderilerek operasyonel manada olgunluğa erişmiş ve muvaffakiyet kazanmıştır.
11) Yurtiçindeki bu operasyonel muvaffakiyet sebebiyle Baykar A.Ş. firmasının TB2 eseri, bir çok ülkenin ilgisini çekmiş, Libya, Azerbaycan ve Ukrayna üzere alanlarda elde edilen başarılarla da ihracatının önü açılmıştır. Bu etapta firmaya gösterilen dış bağlantılar ve finansman mevzularındaki olumlu ayrımcılığın da kesinlikle ihracata bir ölçü tesiri olsa da, eser başarılarıyla kendisi kanıtlamıştır.
Adil rekabet
12) İHA konusunda gerek TUSAŞ, gerek Baykar A.Ş. ve Vestel A.Ş. üzere İHA geliştiren firmalarla, bunlara alt sistem sağlayan başta ASELSAN, ROKETSAN, SAGE ve HAVELSAN olmak üzere bir çok savunma sanayi firmasından olylan bir ekosistem mevcuttur. ‘Savunma Siyasetleri Uzmanımızın’ ve öbür birtakım çığırtkanların söylediği üzere seçimden sonra bu ekosistemi geriye döndürecek bir yönelim olması mümkün değildir. Düzgün bir planlamayla ülkemizin bu ve öbür bahislerdeki geleceği çok parlaktır ve bulunduğumuz bölge prestijiyle da bir zorunluluktur. Bununla birlikte üstte örneklenen müspet ayrımcılığın seçimden sonra tıpkı formda uygulanması da beklenmemesi gerekir. Bahsin bu kelamda uzmanlar ve öteki kimi yorumcularla eskale ve ajite edilmesinin sebebi de tam olarak budur; yeni devirde adil rekabet şartlarının geçerli olacak olmasıdır.”
Neler yaşadığını anlattı
Barlas yazısının toplumsal medyada gündem olmasının akabinde KRT TV’de İnan Demirel’in sorularını yanıtladı. TUSAŞ’ta 15 yıl boyunca yüksek sicil notuyla çalışmış olmasına karşın Mart 2020’de misyondan alınmak istendiğini söyleyen Barlas, şunları anlattı:
“Yönetim Konseyi kararı ile müsaadeye çıkarıldım. Zarurî müsaadeye ayrıldığım periyotta birtakım çalışma evraklarımı tasniflemek istedim ve taşınabilir belleğe aktardım. Üst seviye yönetici olarak birtakım evraklarımızı rahatlıkla dışarı çıkarabiliyorduk. Ben burada bir aksaklık görmedim. Daha sonra bir tebligat geldi ve benden savunma istediler.
Daha sonra disiplin şurası toplanıyor, inceliyorlar. Bir kabahat işlendiğine dair rastgele bir kıymetlendirmemiz yok diyorlar. Buna karşın Genel Müdür Temel Kotil, el yazısıyla not düşerek bahsin cumhuriyet başsavcılığına aktarılmasını istiyor. Ondan sonra süreç, soruşturma halinde hem içeride hem dışarıda devam ediyor. Telefonlarımın dinlenmesi ve almış olduğum belgelerin tasnif edilerek içlerinde ne olduğuna bakılması şeklinde…
Ondan sonra konutuma gelip beni alıyorlar. Yaklaşık dört günlük gözaltı sürecinden sonra da tutuklanıp cezaevine yollanıyorum. 20 Temmuz 2020’de. İki ay boyunca tutuklu kaldım. 22 Eylül’de salıverildim.”
Temel Kotil’i suçladı
Barlas, hakkındaki yargılama sürecinin devam ettiğini ve beraat beklediğini söyledi. Temel Kotil’i kimi projeleri durdurmakla suçlayan Barlas,
Kotil’in vazifeye başladıktan bir hafta sonra ANKA’nın devamı niteliğindeki Akıncı projesine katılmama kararı aldırdığını belirterek, şunları söyledi:
“Bunun üzerine ben güç duruma düştüm. Bana bağlı çalışanın hepsi tasarım ve geliştirme mühendisleri. Bunlar yeni eser tasarlar ve geliştirirler. Gelecek tasası duymaya başladı çocuklar. Ben ortada kaldım.
Bırakın ihale açılmasını, bahis BAYKAR’a gitti. Genel Müdür Temel Kotil, vazifeye birinci geldiği günlerde ANKA kazası yaşanmıştı. Bu pek olağan geliştirme etabında. Çok büyük soruşturma başlatıldı, test pilotu, mühendisi vazifeden alındı. O basamakta Temel Kotil, ‘biz bu projeyi durduralım’ demiştir. Ondan sonra ANKA giderek olgunlaştıkça o artık söylem edilmez oldu.”
Aksungur’un geliştirilme sürecini de anlatan Barlas, şöyle devam etti:
“Genel Müdür Yardımcısı, ‘TUSAŞ’ın kendi öz kaynaklarıyla ANKA’nın altyapısını kullanarak yüksek taşıma kapasiteli bir İHA yapabilir miyiz’ dedi. Ben de çalışmaya devam ettim ve Aksungur’un şu anki haline yakın bir modeli yaklaşık bir sene üzere bir müddette gerçekleşebileceğini planladık. Çok düşük maliyetle çıkarıldı. IDEF’de sergilenmesi büyük sansasyon yarattı. Kimse beklemiyordu. ANKA 3,5 yılda birinci uçuşunu yaptı. Aksungur’u fuarda gördükleri vakit büyük bir takdir topladı.
“Akıncı’yı zati yapıyoruz. Aksungur’u neden yapıyorsunuz?”
Rekabeti çok sevmediğini düşündüğüm Bayraktar ailesinde bir rahatsızlık yarattığını hissettim. Genel Müdür yardımcımız, bu mevzuda genel müdürün, ‘Akıncı’yı esasen yapıyoruz. Aksungur’u neden yapıyorsunuz?’ biçiminde sıkıştırıldığını söyledi. Önümüzdeki günlerde umut edelim ki Vestel Savunma’nın Karayel’i neden kullanılmadığını da ilgili arkadaşlar açıklayacaktır. O da epeyce başarılı bir projeydi.”
2019’da çıkarılan kararnameye dikkat çekti
Baykar firmasının devletten hiç yardım almadığına yönelik açıklamalarına da değinen Barlas, ANKA’nın satışlarında Savunma Sanayii Başkanlığı’nca kabul testleri, şartname uygunlukları üzere süreçlerde kendilerinden “dört dörtlük” iş istendiğini, lakin Bayraktar firmasına biraz daha kolaylık sağlandığını sav etti.
4 Eylül 2019’da çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesini hatırlatan Barlas, şu sözleri kullandı: “Kararname çıktığı vakit biraz şaşırdık. Gelecekteki projelerin ismi ve adetleri zikredilerek bu tesiste üretileceği belirtiliyordu. Bu bizi şaşırttı ve üzdü. Biz adil rekabet şartları içerisinde en düzgün teklifi veren firmanın bu işi yapması gerektiğini düşünüyoruz. Kararname ile verilen yardımın Baykar A.Ş. tarafından kullanılmadığı da belirtiliyor. Bu hususta devletin kayıtları mevcuttur, incelenecektir. Nitekim dayanak almamış da olabilir. Bu türlü bir kararname var ve bu para kendilerine verilmek üzere ayrılmıştır.”
“Can güvenliğimden kaygı ediyorum”
Barlas, can güvenliğinden telaş ettiğini de söyledi. “Açıkçası bu haberler ayyuka çıktıktan sonra biraz fazlaca mercek altına alındığımı hissediyorum. Değerlendirmeler arkadaşlık teklifleri irtibatlar. Güvenlik açısından da biraz rahatsız ediyor açıkçası” diyen Barlas, “Şu an kendimi rahat hissedemiyorum açıkçası. Giderek olay dalga dalga büyüyor inşallah hayırlara vesile olur. Lakin ben can güvenliğimden de tasa ediyorum açıkçası” sözlerini kullandı.
TUSAŞ açıklama yaptı
Barlas’ın savları üzerine TUSAŞ’tan bir açıklama yapıldı. Kurumun toplumsal medya hesabı üzerinden yapılan açıklamada şu tabirlere yer verildi:
“İş akdi feshedilen eski çalışanımız tarafından toplumsal medyada yapılan bir grup açıklamalar, ticari prestijimizi zedelemeye ve mevcut yargı sürecini etkilemeye yönelik gerçek dışı açıklamalardır. Bu kişi hakkında “Devletin güvenliğine ait bilgileri temin etme” cürmü kapsamında cürüm duyurusunda bulunulmuş ve birinci derece yargılaması sonucunda ismi geçen kişi mahpus cezası almıştır. Aslında bu durum da açık kaynaklarda yer almaktadır. Yargılamanın devam etmesi sebebi ile yargıya hürmetimiz, inancımız ve hukuksal yükümlülüklerimiz doğrultusunda Şirketimizce daha ayrıntılı bir açıklama yapılamamaktadır.”