Şanlıurfa’da GAP Ziraî Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (GAPTAEM) tarafından 21 yılda geliştirilen ve tescillenen 20 buğday çeşidiyle dekar başına yaklaşık bir ton randıman elde ediliyor.
Türkiye’de tahıl üretiminin en fazla yapıldığı kentlerin başında gelen ve Buğdayın anavatanı olarak kabul edilen Şanlıurfa’da, yerli tohumlardan geliştirilen ekmeklik ve makarnalık 15 buğday çeşidi, yüzde 50’ye varan randımanıyla ambarları dolduracak.
Islah edilerek tescil edilen yerli 20 farklı tohum ortasında 9 çeşit ekmeklik, 6 çeşit makarnalık buğday ile 5 çeşit arpa tohumu yer alıyor.
Türkiye genelinde Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı 12 Araştırma Enstitüsünde ortasında yer alan ve 2002 yılından bu yana bölge eserlerinin verimliliği ve çeşitliliğine katkı sunmak hedefiyle faaliyet yürüten GAPTAEM mühendisleri, yerli tohumların ıslahı ve geliştirilmesi için çalışmalar yürütüyor.
Yerli tohumları melezleyerek 21 yılda Güneydoğu’nun tüm kuvvetli iklim koşullarında sıcaklık, kuraklık ve hastalıklara sağlam en fazla randıman sağlayan ekmeklik Polathan, Edessa, Cudi 63 ve Başak ile makarnalık İlkhan üzere 15 buğday çeşidi geliştirildi. Buğdayın anavatanı olarak kabul edilen Şanlıurfa’nın bereketli topraklarında ekilen buğday çeşitlerinin un ve makarna endüstrisine büyük katkı sunması bekleniyor.
“Şu anda Türkiye’de 20 milyon ton buğday ülke besin gereksinimini karşılıyor, yakın gelecekte bu sayı bizi kurtarmayabilir”
Düzenlenen aktiflikte yerli ve ulusal tohumun ehemmiyetine dikkat çeken Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, “Şu anda üst Mezopotamya’nın en verimli ovalarının bulunduğu Harran Ovasının tam göbeğindeyiz. Bu bölgede GAP ziraî araştırma enstitümüz çok sayıda buğday tohumu geliştirmiş, neden? Gelecekte dünyanın en büyük sıkıntılarından bir tanesi açlık ve buna bağlı olarak göç ve farklı krizler, işte bu açıdan tohum çok kıymetlidir. Tabi ki GDO’lu tohumlar yapılıyor. Buna misal dikey seralar geliştiriliyor, buna emsal topraksız tarım düşünülüyor fakat inançlı ve sağlıklı hayat için işte bu yerli tohumların bu topraklardan üretilmesi gerekiyor. Bu açıdan yapılan bu araştırma sonuçlarının geleceğimiz için çok başka bir ehemmiyeti var. Şu anda üzerinde bulunduğumuz topraklar dünyanın hiçbir yerinde yok. İşte bu toprakları çok güzel müdafaamız gerekiyor. Bölgedeki topraklar global ısınmadan ve çölleşmeden en çok etkilenecek topraklardır. Bilimsel araştırmalarda, bu toprakların daha az etkilenmesi için ve gelecek jenerasyonlara taşınması için araştırmalar yapıyoruz ve bunu çiftçilerimizle paylaşıyoruz. 1860 yılında Osmanlı İmparatorluğu vaktinde dekara randıman 50-60 kilogrammış. Artık ise bin kilogram yani bir tondur. İşte 20 kat artmış. Randıman 20 kat artmış. İşte bu ziraat mühendislerinin başarısıdır. Araştırma mühendislerin başarısıdır. Ziraat mühendislerinin başarısıdır. Bunu bu düzeyde yaygınlaştırabilirsek üreticilerimize, çiftçilerimize bizim için şu an kâfi olacaktır. Şu anda bölgede ortalama buğday verimimiz, sıvı tarımda dekarda 500-600 kilogram düzeylerindedir. Şayet biz bunu bin kilograma çıkarabilirsek kusursuz olacaktır. Şu anda Türkiye’de 20 milyon ton buğday ülke besin muhtaçlığını karşılıyor. Yakın bir gelecekte bu sayı bizi kurtaramayacaktır. İşte bu nedenle bu çeşit ıslah edilmiş sertifikalı tohumları ulusal bir güç olarak kullanmamız gerekiyor, yaygınlaştırmamız gerekiyor” dedi.
“Şu anda elimizde 9 tane makarnalık, 6 tanede ekmeklik buğday çeşidimiz var”
GAPTEAM buğday ıslah ünitesinde çalışan Ziraat Mühendisi Ali İlkhan, yerli ve ulusal tohumları geliştirmeye devam ettiklerini belirterek, “Türkiye’de 49 tane araştırmacı enstitüsü var ancak buğdayda çalışan 12 tane araştırma enstitüden bir tanesi burasıdır. 2002 yılında başlayan buğday ıslah çalışmalarımız bugün 21 yıl sonra 20 çeşide ulaşmış durumdadır. Şu anda elimizde 9 tane makarnalık, 6 tanede ekmeklik buğday çeşidimiz var. Bunun yanı sıra 5 tane de arpa çeşidimiz var. Kendi melezlerimizle ortaya çıkardığımız buğday çeşitlerini bugün ulusal tohumda Türkiye yüzyılı çerçevesinde çiftçilerimize, sanayicilerimize tohum işiyle uğraşan insanlara sunmak için bugün bu aktifliği düzenledik. Bizim yerli tohum çeşitlerimizin Harran Ovasının sıvı tarımına, dekarda bir tonu zorlayan randımanları var. Tekrar kuru tarımda da 400-450 kilogram alabildiğimiz çeşitlerimiz var. Çeşitlerin, hastalığa, soğuğa ve sıcağa karşı her birinin başka ayrı özelikleri var. Yeniden bu çerçevede komşu ülkelerden Suriye’de, Irak’ta, Afganistan’da, Sudan’da ve Somali’de çeşitlerimiz üretilmektedir. Bizim maksadımız büsbütün yerli ve millidir” tabirlerini kullandı.
