İsrail siyasetinde ismi her vakit ön planda olan, “Bibi” lakaplı Benyamin Netanyahu, 21 Mart 2021’deki seçimlerin akabinde hükümeti kurmayı başaramayınca 12 yıl aralıksız sürdürdüğü başbakanlığı bırakmak zorunda kalmıştı. Son yıllarda erken seçim ve …
İsrail siyasetinde ismi her vakit ön planda olan, “Bibi” lakaplı Benyamin Netanyahu, 21 Mart 2021’deki seçimlerin akabinde hükümeti kurmayı başaramayınca 12 yıl aralıksız sürdürdüğü başbakanlığı bırakmak zorunda kalmıştı.
Son yıllarda erken seçim ve koalisyon krizi sarmalına girilen İsrail’de, 1 Kasım’da yapılan erken genel seçimde, periyodun muhalefet önderi Netanyahu’nun başını çektiği sağ bloktaki partiler, 120 sandalyeli Meclise 64 milletvekili göndererek açık bir zafer kazandı.
Başbakanlığı sırasında hakkındaki yolsuzluk davaları nedeniyle güç günler geçiren Netanyahu’nun liderlik periyodunun sona erdiği istikametinde pek çok yorum yapılırken, son 4 yılda 5’inci kere yapılan seçimler ona tekrar başbakanlık yolunu açtı.
İsrail’in 37’nci hükümetinin dün Mecliste yapılan oturumda güvenoyu almasının akabinde Likud Partisi önderi Netanyahu siyasi mesleğinde 6’ncı defa başbakanlık koltuğuna oturdu.
İsrail’de 1996-1999 ve 2009-2021 yıllarında olmak üzere 15 yıl başbakanlık yapan Bibi, ülkede en uzun vadeli başbakanlık vazifesinde bulunan siyasetçi olma özelliği taşıyor.
Gençliği ve siyasetteki birinci yılları
Benyamin Netanyahu 21 Ekim 1949’da Tel Aviv’de doğdu. Ailesi ile daha sonra Kudüs’ün güneyindeki Tel Buyut Mahallesi’ne yerleşti.
Netanyahu ailesi 1963’te ABD’ye taşındı. Liseyi ABD’de bitiren, akabinde 1967’de İsrail’e dönerek orduya katılan Benyamin Netanyahu, tıpkı yıl İsrail ile Mısır ortasındaki savaşa katıldı. Netanyahu, 1973’teki Arap-İsrail Savaşı’nda da yer aldı.
Askerlik hizmetinden sonra ABD’ye dönen Netanyahu, 1974’te mimarlık alanında lisans, 1976’da Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde işletme alanında yüksek lisans eğitimini tamamladı.
ABD’de 1976-1978 yıllarında Boston Consulting Group için danışman olarak çalışan Netanyahu, İsrail’e dönüşünden sonra 1978’den 1980’e kadar Terörizm Araştırmaları Enstitüsünün yöneticiliğini üstlendi.
Netanyahu, 1982’den 1984’e kadar Washington’da diplomatik misyon lider yardımcısı olarak çalıştı, akabinde 1984-1988 yıllarında İsrail’in Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi oldu.
Netanyahu, 1988’de Likud Partisi’ne katıldı ve birinci kere İsrail Meclisine girdi. Akabinde Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak atandı.
1993’te parti başkanlığına seçilen Netanyahu, Mayıs 1996’da rakibi Şimon Peres’i yenerek birinci kere başbakan seçildi. O devir 47 yaşındaki Netanyahu, İsrail tarihinin en genç başbakanı oldu.
İktidarda en uzun kalan siyasetçi
Netanyahu ve eski Filistin önderi Yasir Arafat, Ekim 1998’de devrin ABD Lideri Bill Clinton‘ın himayesinde sekiz günlük müzakerelerin akabinde Washington’da Wye Irmağı Memorandumu’nu imzaladı.
Anlaşma, İsrail’in Batı Şeria’nın kimi bölgelerinden çekilmesini, terörle uğraş için güvenlik tedbirlerinin alınmasını, Filistin idaresi ile İsrail ortasındaki ekonomik ilgilerin pekiştirilmesini ve en son statü müzakerelerinin yine başlatılmasını öngörüyordu.
Binyamin Netanyahu, 1999’da Personel Partisi başkanı Ehud Barak ile yarıştığı seçimleri kaybetti ve Likud liderliğinden istifa ederek siyaseti süreksiz olarak bıraktığını açıkladı.
Netanyahu, siyasete 2003-2005 yıllarında Ariel Şaron‘un hükümetinde Maliye Bakanı olarak geri döndü. Netanyahu, Şaron’un “Kadima” isimli yeni bir partinin kurulduğunu açıklamasının akabinde tekrar Likud’un başına seçildi ve 2009’a kadar muhalefetin liderliğini yaptı.
Likud başkanı Netanyahu, 31 Mart 2009’dan 13 Haziran 2021’e kadar aralıksız 12 yıl başbakanlık misyonunu yürüterek İsrail tarihinin en uzun mühlet vazifede kalan başbakanı oldu.
Gazze’ye akınlar ve olağanlaşma anlaşmaları
Netanyahu’nun 12 yıllık iktidarı periyodunda, İsrail ordusu, 2012’de “Savunma Sütunu” ve 2014’te “Koruyucu Hat” ismini verdiği harekatların yanı sıra Gazze Şeridi’ne çeşitli akınlar düzenledi.
İsrail ordusunun Mayıs 2021’deki Surların Muhafızı ismini verdiği 11 gün süren akınlarında 66’sı çocuk, 39’u bayan olmak üzere 255 Filistinli hayatını kaybetti, 2 bine yakın kişi yaralandı.
Netanyahu iktidarında İsrail uçakları, Tel Aviv’in “İran’ın sonları yakınında konuşlanmasını önleme” gayretlerinin bir modülü olarak Suriye’deki İran maksatlarına de bir dizi taarruz düzenledi.
İsrail, Netanyahu’nun liderliğinde 2020’de Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Sudan ve Fas ile olağanlaşma mutabakatları imzaladı.
Yolsuzluk davaları
Netanyahu hakkında 2019 yılında “rüşvet, emanete ihanet ve ferdî gayeler için misyonu berbata kullanma” suçlamalarıyla dava açıldı. “Görevdeyken yargılanan birinci İsrail Başbakanı” olarak tarihe geçen Netanyahu’nun savcılıkla muahede yapacağı tarafında argümanlar da gün yüzüne çıkmıştı.
Netanyahu, hakkındaki yolsuzluk ve vazifesi berbata kullanma davalarının yanı sıra Likud Partisi içerisinde kendisine karşı cephe alınması ve Gideon Saar liderliğinde partinin parçalanmasıyla karşı karşıya kaldı.
Yine başbakan, lakin bu defa ‘zayıf’
Ancak tecrübeli siyasetçi, 2021’de kendisini koltuğundan eden Naftali Bennett-Yair Lapid koalisyonunu, İsrail tarihinin en sağcı ittifakını kurarak yenmeyi başardı. Bu ittifak Bibi’ye başbakanlık yolunu açmış olsa bile çok sağcı ortaklarının taleplerine boyun eğmek zorunda kalması, hakkında “zayıf başbakan” yorumlarını da beraberinde getirdi.
İsrail basını ve siyasi analistlerin yorumlarında, Netanyahu’nun çok dindar ve çok sağcı ortaklarının taleplerine karşı tavizkar olmak durumunda kalması ve onlara kabinesinde geniş yetkiler vermesine dikkati çekerek, bunun Netanyahu’yu zayıflattığını vurguladı.
Mecliste dün yapılan itimat oylaması oturumunda, muhalifleri Netanyahu’yu “zayıf”, hükümetini de “ırkçı” olarak nitelendiren çıkışlarda bulundu.
Başta ABD olmak üzere İsrail’in Batılı müttefikleri de Netanyahu’nun çok sağcı hükümetine kaygı ile yaklaşıyor.
Bibi, son 4 yılda 5’inci kere seçimlere gidildikten sonra Mecliste rahat bir çoğunlukla hükümeti kurmayı başarmış olsa da lokal ve memleketler arası arenadaki kelam konusu baskıların gölgesinde bu hükümetin de 4 yıl boyunca vazifede kalmayı başaracağına kesin gözüyle bakılmıyor.