Müslüman Kardeşler’in Türkiye’deki kadrolarına ne olacak?

ABD Başkanı Donald Trump’ın, küresel cihatçı Müslüman Kardeşler (İhvan) yapılanmasını 'yabancı terör örgütü' olarak sınıflandırma kararının ardından, söz konusu adımın yaratacağı sonuçlar tartışılmaya başlandı. Beyaz Saray’ın açıklamasına göre ilgili karar; örgütün Lübnan, Mısır ve Ürdün’deki bazı kollarını doğrudan hedef alıyor.

Bu gelişme, uzun süredir Orta Doğu ve Avrupa’da İhvan üyelerini ağırlayan ülkelerin yeni bir hukuki ve siyasi baskı altına girebileceği şeklinde yorumlanıyor.

Mısır'da yaşanan 2013 darbesinin ardından, örgütün bazı üst düzey kadrolarının Türkiye’ye yerleştiği ve İstanbul'da, kurdukları medya ağları üzerinden propaganda faaliyetlerine devam ettikleri, ancak Türkiye ve Mısır arasında hız kazanan normalleşme sürecinin ardından Ankara'nın bu faaliyetlere kısıtlama getirdiği biliniyor.

"TERÖRLE BAĞI RESMEN TESCİLLENDİ"

Mısır Devlet Güvenlik Soruşturma Servisi’nin eski başkanı Korgeneral Hasan Abdülrahman, Al Arabiya'ya yaptığı değerlendirmede, Trump’ın kararını şu sözlerle yorumladı:

İhvan’ın, terörü besleyen, şiddeti teşvik eden ve bölge istikrarını hedef alan faaliyetlerde bulunduğu, Amerikan devleti tarafından resmen kabul edildi.

Abdülrahman, kararın kaçak İhvan kadrolarının doğrudan yakalanmasını kısa vadede mümkün kılmayacağını belirtirken; asıl önemli etkinin örgüt üyelerini barındıran ülkelerde ortaya çıkacağını öne sürdü.

Abdülrahman, sözlerine şöyle devam etti:

Bu karar, İhvan mensuplarına koruma sağlayan ülkeleri bu politikalarını gözden geçirmeye, hatta onları sınır dışı etmeye zorlayacaktır.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mısır'da cezaevinde ölen Müslüman Kardeşler üyesi devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi için Fatih Camii'nde kılınan gıyabi cenaze töreninde

TRUMP'IN KARARI

ABD Başkanı Donald Trump, 25 Kasım'da Müslüman Kardeşler’i 'yabancı terör örgütü' ilan edeceklerini açıklamış ve kararın 'en sert şekilde' uygulanacağının altını çizmişti.

Trump’ın 'İhvan kararnamesi' uyarınca, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Hazine Bakanı Scott Bessent'in, Adalet Bakanı Pam Bondi ve Ulusal İstihbarat Direktörü Tulsi Gabbard ile istişare ederek 30 gün içinde bir değerlendirme raporu hazırlaması bekleniyor.

Devam eden süreçte, örgüte herhangi bir maddi, lojistik ya da siyasi destek sağlamak suç kapsamına girecek. Ayrıca ekonomik yaptırımlar devreye sokulacak ve Müslüman Kardeşler üyelerinin ABD’ye girişleri yasaklanacak.

MÜSLÜMAN KARDEŞLER’İN TÜRKİYE YAPILANMASI

27 Kasım'da Al Arabiya'da yer alan bir haberde, Washington yönetiminin kararı sonrası Müslüman Kardeşler'in İstanbul merkezli Mahmud Hüseyin grubunun karara verdiği tepki kamuoyu ile paylaşılmıştı.

İstanbul'daki Müslüman Kardeşler grubunun, söz konusu kararı, 'sıradan bir terörle mücadele hamlesi değil, ABD’nin hukuku güçle ikame etme stratejisin bir parçası' olarak tarif ettikleri bilgisine yer verilmişti.

Mısır'da yaşanan 2013 darbesinin ardından, örgütün üst düzey kadrolarının Türkiye’ye yerleştiği ve İstanbul'da Mekameleen, El-Sharq ve Watan gibi medya merkezleri aracılığıyla faaliyetlerini sürdürdükleri bilinmekte.

Ancak Türkiye’nin Mısır ile normalleşme sürecine girmesi üzerine bu yayın organları 2021’den itibaren yayınlarını durdurmak veya merkezlerini başka ülkelere taşımak zorunda kalmıştı. Bazı isimlere ise medya faaliyetleri konusunda kısıtlamalar getirilmişti.

Böylece İhvan’ın Türkiye’deki propaganda altyapısı önemli ölçüde daralmış; örgüt, Körfez ülkelerinin baskısı nedeniyle de finansal ve bölgesel hareket alanında ciddi kayıplar yaşamıştı.

1969'DAN BU YANA...

Örgütün Türkiye'deki ilk yapılanması 1969 yılında İstanbul’da Uluslararası İslami Öğrenci Teşkilatları Federasyonu (IIFSO) olarak faaliyete geçti. Merkezi hâlâ İstanbul’da bulunan bu oluşum, Türkiye'de Müslüman Kardeşler ideolojisiyle bağlantılı ilk yapısal organizasyon olarak kabul ediliyor.

ERBAKAN DÖNEMİ

Türkiye’de İhvân ile siyasi angajmanın temelleri, Necmettin Erbakan’ın siyaset sahnesine çıkışıyla atıldı. Erbakan, uluslararası Müslüman Kardeşler kadrolarıyla yakın ilişki kurdu ve 1990’larda İslam dünyasını Batı etkisine karşı bir araya getirmeyi amaçlayan bir dizi uluslararası toplantıya öncülük etti.

Bu dönemde Recep Tayyip Erdoğan, Erbakan’ın yakın çalışma arkadaşı ve danışmanı olarak, örgütün önde gelen isimleriyle çeşitli uluslararası etkinliklerde bir araya geldi. Kamal el-Halbavi ile gerçekleştirilen görüşmeler, Türkiye–İhvân ilişkisinin sürekliliğini gösteren dönüm noktalarından biri olarak kayda geçti. 2002’de başlayan AKP döneminde de bu ilişkiler devam etti.

ERDOĞAN DÖNEMİ

Mısır'da 2013 yılında yaşanan ve Müslüman Kardeşler örgütünü doğrudan hedef alan askeri darbe sonrasında Türkiye;

• 1.500’den fazla Mısırlı İhvân mensubuna siyasi sığınma sağladı,
• Örgütün medya ve siyasi faaliyetlerine alan açtı,
• Suriye kökenli İhvân kadrolarının önemli bölümünü barındırdı. Bu isimler arasında Ömer Muşavvah, Mahmud İzzet ve Talat Fahmi gibi örgütün kilit aktörleri de bulunuyordu.

AKP hükümetinin Müslüman Kardeşler’e verdiği destek Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ilişkileri keskin biçimde gerdi; Katar krizinde Ankara’yı, örgütün en büyük mali destekçisi konumunda olan Doha yönetimi ile aynı eksene yerleştirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2017’de yaptığı açıklamada, örgütü şu sözlerle savunmuştu:

Müslüman Kardeşler silahlı bir yapı değildir; ideolojik bir harekettir. Eğer terörle ilişkileri olsaydı Türkiye’de barınmaları mümkün olmazdı.

İhvan’ın Türkiye’de düzenlediği konferanslar, Mısır’da tasfiye edilen kadrolar için İstanbul’u bölgesel bir merkez haline getirdi. Öte yandan, bazı üyelerin iade girişimleri ve 2019’daki sınır dışı kararları örgüt içi baskıları artırdı.

ABD-TÜRKİYE EKSENİNDE İLK 'İHVAN' ÇATLAĞI

Washington’ın Müslüman Kardeşler’i terör örgütü ilan etme ihtimalini gündeme taşıdığı 2019’da, dönemin AKP Sözcüsü Ömer Çelik, böylesi bir kararın, 'IŞİD gibi radikal örgütleri cesaretlendireceğini' ve 'Ortadoğu’daki demokratikleşme süreçlerini zayıflatacağını' savunmuştu.