6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli meydana gelen depremler, Türkiye’nin birçok bölgesinde ciddi hasarlara yol açtı. Bu olaydan etkilenen yerlerden biri de Kayseri oldu. Jeoloji Mühendisi Adnan Evsen, Kayseri’nin etrafındaki fay hatlarının tarihsel olarak önemine vurgu yaparak, “Bu güne kadar Kayseri şehrinin çevresindeki faylarda deprem riskini ve tehlikesini aletsel ve tarihsel dönemdeki deprem kayıtlarına göre değerlendiriyorduk. Şu ana kadar Kayseri’nin çevresinde toplam 17 tarihsel dönem kaydı ve 1940 yılından itibaren en büyüğü 5.4 büyüklüğünde olan aletsel dönem kaydı mevcuttur. Tarihsel dönem kayıtlarının incelenmesi sonucunda şiddet ölçeğine göre 8 ve 9 şiddet ölçekleri öngörülmektedir,” dedi.
“Erkilet Fayının 7.5 Büyüklüğünde Deprem Üretebileceği Anlaşıldı”
Evsan, Maden Tetkik ve Arama (MTA) tarafından gerçekleştirilen son çalışmaların ardından, Kayseri çevresindeki fayların 6.2 büyüklüğünde değerlendirilen fayların aslında 7.5 büyüklüğüne kadar deprem üretebileceğinin anlaşıldığını belirtti. “MTA’nın Türkiye’nin Yer Kabuğunun Jeodinamiği Özelliği Projesi çerçevesinde Kayseri etrafındaki faylarla ilgili gerçekleştirdiği çalışma, Şubat ayında MTA’nın resmi web sitesinde yayınlandı. Bu çalışmaların sunumu ise birkaç gün önce gerçekleştirildi. Paleosismolojik çalışmalar, bu projedeki en önemli unsurlar arasında yer alıyor. Bu çalışmalarda fayların tipi, maksimum ortalama büyüklükleri, atım miktarları, kayma hızı, depremlerin tarihlendirilmesi ve depremlerin ortalama tekerrür periyotları gibi bilgilerin bilinmesi gerekmektedir,” ifadelerini kullandı.
Evsan, “MTA’nın gerçekleştirdiği çalışmalarda bu bilinmezliklerin bir kısmı açığa çıkarıldı. Yapılan araştırmalar sonucunda Yeşilhisar, İncesu, Erkilet ve Erciyes faylarının yanal atım özelliklerinin yanı sıra normal fay özelliklerini gösterdiği anlaşılmıştır. Paleosismolojik veriler doğrultusunda, Kayseri’de milattan önce 25 bin 400 yılından itibaren günümüze kadar geçen süreçte Yeşilhisar, Erkilet, Erciyes ve İncesu faylarında toplam 14 tane deprem kaydedilmiştir. Ayrıca Erkilet segmenti üzerinde yapılan incelemeler, 6.3 ve 6.7 büyüklüğünde iki yüzey kırığı oluşturan depremlerin varlığını göstermektedir,” dedi. “Bu güne kadar deprem büyüklüklerini aletsel ve tarihsel dönem kayıtlarına göre 6.2 mertebesinde değerlendiriyorduk. Ancak artık en büyüğü Erkilet Fay Zonu üzerinde 7.5 büyüklüğünde yeni bir deprem riski ile karşı karşıya olduğumuzu öğrenmiş bulunuyoruz,” şeklinde ekledi.
“Erkilet, Erciyes ve Yeşilhisar Faylarında Deprem Olabilir”
Kayseri’den geçen üç önemli fay hattına dikkat çeken Evsen, “Yeşilhisar Fay Zonu’nun ortalama tekrar süresi 3 bin yıl, Erkilet Fay Zonu’nun 4 bin yıl ve Erciyes Fay Zonu’nun 5 bin yıl olarak belirlenmiştir. Yeşilhisar Fay Zonu’ndaki son deprem günümüzden 7 bin yıl önce, Erkilet Fay Zonu’ndaki deprem ise 7 bin 500 yıl önce, Erciyes Fay Zonu’ndaki deprem ise 15 bin yıl önce gerçekleşmiştir. Bu verilere göre hem Erkilet, hem Erciyes hem de Yeşilhisar Fay Zonları’nda olası depremler söz konusu olabilir,” diye vurguladı.
“6 Büyüklüğündeki 10 Deprem, 7 Büyüklüğündeki 1 Depreme Eşittir”
Evsen, 6 ile 7 büyüklüğündeki depremler arasındaki farkı açıklayarak, “Matematiksel olarak 1 puanlık bir fark bulunsa da, logaritmik olarak 10 puanlık bir fark bulunmaktadır. Deprem büyüklükleri ve şiddetleri farklı kavramlardır. 6.0 büyüklüğündeki bir deprem ile 7.0 büyüklüğündeki bir deprem arasında matematiksel olarak 1 puan fark vardır. Ancak bu logaritmik bazda 10 puan fark anlamına gelir. Yani 6 büyüklüğündeki 10 depremin etkisi, 7 büyüklüğündeki 1 depreme eşittir. Dolayısıyla, 6.2 mertebesinde yaptığımız değerlendirmelerin, 7.5 mertebesine çıkmasının aritmetik ve logaritmik farkları göz önüne alındığında, bu durum 13 katlık bir fark yaratmaktadır,” dedi.
7.5 büyüklüğündeki bir depremin en fazla etkileyeceği bölgeleri de belirten Evsen, “Eğer 7.5 büyüklüğünde bir deprem meydana gelirse, başta Kayseri merkezi olmak üzere Kocasinan, Melikgazi, Talas, İncesu, Yeşilhisar gibi yerleşim birimleri, 100 kilometre mesafe içinde bulunan tüm yerleşim alanları ciddi şekilde etkilenir,” şeklinde uyarıda bulundu.