FOMC tutanaklarının açıklanması, komite üyelerinin yüksek enflasyon ve sıkı işgücü piyasasının bilanço indiriminin yakında başlayacağı konusunda hemfikir olduklarını göstermesiyle ortalığı karıştırdı. Tutanaklarda ayrıyeten, mevcut ekonomik göstergelerin güçlü aktiviteye işaret ettiği vurgulandı. Bu durum, ABD iktisadının yeni güçlü ekonomik aktivite göstergeleriyle teyit edilmekte ve Fed’in sıkılaşmayı ilerletmede daha rahat konum almasına, enflasyona karşı proaktif olmasına imkan vermektedir. Mart FOMC toplantısının tutanakları, komitenin muhtemelen Mayıs ayında bilanço küçültmeye başlayacağına işaret etti. Hazine ve MBS ikinci cins için aylık üst limitlerin sırasıyla 60 Milyar $ ve 35 Milyar $’a ulaşması ve yalnızca üç ay içinde basamaklı olarak uygulanması mümkündür. Bilançodaki bu hızlanma, faiz artırımlarında da şahin bir ton değişikliğine denk geliyor. Hızlandırılmış vakit çizelgesi, randıman eğrisinin dikleşmesine yardımcı oldu. Enflasyon Şubat ayı itibariyle %7,9 düzeyinde ve Mart ayında yenilenen güç fiyatları denklemiyle bu oranın çok daha ivmeli bir biçimde yükselmesi beklenecektir. Fed’in duruşu konusunda ana çizgileri oluşturan enflasyon baskısı, gerçek faizlerin de pozisyonu açısından kritik. Zira Fed açısından her ne kadar süratli bir sıkılaşma patikası öngörülse de faiz oranlarının enflasyona yetişmesi için ilerlenmesi gereken yol uzak. Fed’in mevcut süratte bilançoyu Covid öncesine indirgemesi için yaklaşık 4 yıla muhtaçlığı var. Muhtemelen varlık portföyü azaltılırken hızlanılacak. Birebir vakitte enflasyon ile fonlama oranı ortasında açıklık nedeniyle, faiz artışlarının enflasyonu düşürücü tesir yapması da gerekli. Fed ne kadar düşük bir terminal orana muhtaçlık duyarsa, iktisat yavaşlatmama talihini da elinde fiyat. Faiz artışları enflasyonu düşürmez ve dışsal tesirlere maruz kalan enflasyon üretici ve tüketici davranışlarını bozma üzerinden ikincil tesirlerde bulunursa, sıkılaşmanın ekonomiyi yavaşlatma riski de o kadar artar. Daha fazla merkez bankasının Fed’in daha agresif bir siyaset duruşu sergileme konusundaki liderliğini izlemesi bekleniyor. Bu kapsamda, Avrupa Merkez Bankası’nın duruşu da potansiyel faiz artışlarının tesirini öngörme açısından değerli olacak. Faiz oranları tıpkı tarafta hareket etmeyecek ve enflasyona karşı daha proaktif bir Fed ve daha temkinli bir ECB ile uyumlu bir ABD – Almanya faiz oranı spreadi göreceğiz. Rusya’ya uygulanan son yaptırım paketinin Euro Bölgesi için resesyon riskini artırması, faiz artışı konusuna daha kuşkuyla yaklaşmamıza neden olmaktadır.
Jeopolitik Riskler ve Global Enflasyon Tesirleri
Emtia fiyatlarının yükselmesi sonucu olarak enflasyonun global çapta daha da ivme kazanması mümkündür. Bu hususta kürese ekonomilerden alınan sinyaller artmakta ve gelişmekte olan ülkeler de mevcut durumdan problem yaşamaktadırlar. Bu durum savaş şartlarının devamıyla direkt bağlantılı olsa da, ekonomik bağlantıların yaptırım kıskasına girdiği bir ortamda dönüşümün o kadar da kolay olmayacağını düşünüyoruz. Raporlar Rus ordusunun hakikaten de Kiev’den çekildiğini öne sürse de, Rus birlikleri daha güçlü bir denetim sağlamak için Ukrayna’nın öteki bölgelerindeki pozisyonlarını güçlendiriyor üzere görünüyor. Basında çıkan haberlere nazaran, Bucha’ya düzenlenen atakta askeri değil Ukraynalı siviller amaç alındı, bu da Lider Biden ve Batılı müttefik hükümetlerin Rusya’ya karşı yeni yaptırımlar ilan etmesine ve Avrupa hükümetlerinin Rus güç ithalatını durdurmayı şiddetle düşünmesine yol açtı. Ukrayna Devlet Lideri Zelensky ile Rusya Devlet Lideri Putin ortasında bir görüşme de hem Ukraynalı hem de Rus müzakereciler tarafından bir mümkünlük olarak ortaya çıktı. Rusya ve Ukrayna ihtilafına ait karmaşık haber akışlarını almaya devam edeceğiz ve bu süreçte Batı bilhassa Rusya’yı temerrüde düşürmek konusunda ekonomik yaptırımlar kartını oynamayı sürdürecek üzere görünüyor. Bunun en çarpıcı sonuçlarını Rusya’dan güç ve hammadde ithalatı topyekün bir yasaklamaya husus olduğunda göreceğiz. Böylesine bir sonucu ikame edecek büyüklükte güç kaynaklarının devreye alınması güç ve bu süreçte küresel iktisadın önemli bir arz açığına maruz kalması olasıdır. Rusya ve Ukrayna esas emtia ihracatçıları oldukları ve dünya çapındaki emtia piyasaları üzerinde epey büyük bir tesire sahip oldukları için kesintiye uğrayan arz ve artan talep, petrol ve doğal gaz fiyatları ile besin fiyatlarını daha da yükseltme potansiyeline sahiptir. Enflasyon ve tedarik zinciri meselelerinin bir olağanlaşma içine girebilmesi için, birinci evvel ek yeni kırılmayı yaratan Rusya – Ukrayna meselesinin devreden çıkarılması gerek. Firmalar devam eden çatışmanın ortasında arzı yüksek tutabilme yetenekleri konusunda kaygılı bir tavır içerisindeler, bu da krizin direkt tesirleri kadar magnitud bölgesi içerisinde olağanda yer almayan alanların da endirekt tesirlere maruz kalabileceğini gösteriyor.
Türkiye İç Piyasa Perspektifi
Son jeostratejik ve ekonomik gelişmeler Türkiye’nin ekonomik göstergelerine ve finansal piyasa hareketlerine yansıyacak bir potansiyel barındırmakta ve bilhassa enflasyon ile cari açık profilini etkileyecek bir olguya işaret etmektedir. Yurtiçinde üretici enflasyonu, dünyadaki girdi fiyatlarından ağır bir biçimde etkilenecek ve hali hazırda %115 olan ÜFE’nin daha da artması kelam konusu olabilecektir. Bunun mevcut TÜFE’ye yayılma tesiri üzerinde uzun müddettir duruyorduk, mevcut profil de esasen küresel fiyatların gerisinden gelen bir manzaraya işaret ettiğinden Brent petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki genel yükseliş bu fiyat sarmalı tesirini ilerletecektir. Mart ayı datalarıyla birlikte TÜFE %61,1 düzeyine ulaşmış durumda ve yılsonuna kadar bu patikadaki yüksek seyri koruma etmesini bekliyoruz.
Merkez Bankası’ndan bir mühlet rastgele bir hareket beklemiyoruz ve en az bir çeyrek daha iktisat idaresinin büyüme odaklı amaçları doğrultusunda bir siyaset genişliği öngörüyoruz. Buna karşılık, döviz stabilizasyonu konusunda cari istikrar ile sağlanacak kanal son güç fiyat artışları, potansiyel turizm ve ihracat gelir azalmaları üzere etmenlerle bir ölçü tıkanmıştır. Biz güç fiyatlarında bir normalizasyon olmazsa bu sene cari açığın yılın genelinde 51 milyar dolar olmasını bekliyoruz. Enflasyon konusunda ise varsayımımız yılı %53,1 düzeyinde bitireceğimiz istikametinde. Mali siyasetin fiyat denetim sistemleri ve TL bazlı finansal eser teşviklerini içeren liraizasyon stratejisinin süreklilik sağlayabilecek bir tesiri konusunda çekincelerimiz mevcuttur. Fed’in faiz artırımları nedeniyle TL’de kıymet kaybı beklentisi öne çıkarsa, kur tesiri enflasyonu tekrar üst itebilir. Enflasyonu etkileyen birçok maliyet faktörü vardır. Besinde ziraî üretimin yarattığı emtia fiyatları, talep şartları, fiyatlar, yönetilen fiyatlar, enflasyonist dinamikler üzere birçok risk faktörünü izliyoruz. Enflasyondaki yükselişin yılın yaz aylarına kadar devam etmesini ve bir müddet yüksek seyrini sürdürdükten sonra değerli baz tesiriyle yılın son ayında bir ölçü gerilemesini bekliyoruz. 2023’ün başında bu yılın Ocak, Şubat ve Mart aylarındaki baz tesiri yıllık enflasyon oranlarının aşağı çekilmesine yardımcı olacaktır.
Artan enflasyon ve satın alma gücündeki değerli düşüş hem öngörülebilirliği hem de iktisada olan inancı azaltırken dolarizasyon oranı yıllar içinde yükseliyor. 2021 yılı başında %55 düzeyinde olan finansal dolarizasyon %60-65 bandına girmiş ve 20 Aralık 2021 tarihinden itibaren kurdan muhtemel ziyanları garanti eden kur muhafazalı TL mevduat eserinin akabinde, gerçek ve hükmî şahısların dönüşümü ile artık %60 bandının altına düşmüştür. Buna karşılık, toplam banka mevduatları hala tarihi olarak yüksek bir yarı dolarizasyon oranında ilerliyor. 11 Nisan itibariyle toplam büyüklüğü 728 milyar TL olarak açıklanan ve Hazine / TCMB eseri ortasında %45 – 55 dağılımı olduğunu düşünecek olursak yaklaşık bütçe yükünü aktüel kur ile 10,3 milyar TL olarak hesap ediyoruz. Her vakit belirttiğimiz üzere, liraizasyon açısından KKM’nin ilerletilmesi sistemin kendi kendisini besleyebilmesine bağlı. Kurun dönemsel faiz getirisini çok aşmaması, farkı yönetilebilir derecede fiyat. Lakin finansman gereksinimi artarsa Hazine üzerinden mali açık, Merkez Bankası üzerinden emisyon tesirini dikkate almak durumunda olacağız. Fiyat istikrarı olgusu için faiz artışı noktasında bir sinyal almadığımız için, temel varsayım ve tahliller KKM eseri merkezinde olmaya devam edecektir.
Para ve Maliye Siyasetleri ile Finansal Piyasalar Tesiri
Yeni iktisat perspektifinde Merkez Bankası’nın enflasyon önceliğinden fazla ekonomik idare gayelerine odaklandığını görüyoruz. Bu noktada para siyaseti kullanılmadan orta vadede enflasyonun gelişmiş ülkeler seviyesine indirilmesinde maliye siyasetine daha fazla rol verilmiştir. Bu süreçte döviz muhafazalı mevduat hesabının döviz kurlarından kaynaklanan ekonomik şokları azaltmanın merkezinde olacağını görüyoruz. Fakat enflasyon yükseldikçe yahut düşüşünü yavaşlattıkça bu uygulamayı sürdürmek daha da zorlaşacaktır. Negatif gerçek faiz oranlarının döviz talebini canlandırması, düşük faiz oranlarının enflasyonu genel talebe nazaran ısıtması ve bu durumun döviz kuru hareketlerini ve fiyat beklentilerini etkilemesi ihtimali bulunmaktadır.
Son devirde risk iştahındaki kıymetli bozulma nedeniyle yabancı portföy girişlerine yönelik bir eğilim görülmediğini belirtmek isteriz. Finansal şartları gevşetmeye yönelik klâsik olmayan siyasetler nedeniyle de borçlanma maliyetlerinin yüksek eğilimi sürebilir. Rusya kaynaklı olarak, Türk varlıklarının global endekslerde artan yükü ise potansiyel bir fırsat ve açığa çıkan fonlar bir olumluluk oluşturabilir. Bu oynaklıkların denetim altında tutulabilmesi için başta döviz muhafazalı TL mevduat eseri olmak üzere yanal siyaset araçları açısından önlemler alınmaktadır. Bu noktada, büyüme odaklı siyasetlerin uygulanmasında kredi şartlarını kolaylaştırıcı ve geniş bir maliye siyaseti tabanı üzere uygulamaların devam etmesini bekliyoruz.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı