Çin genelinde Cuma günü (3 Haziran) Duanwu Bayramı kutlanacak. Bu bayram, Bahar Bayramı ve Güz Ortası Bayramı’yla birlikte Çin’in en büyük üç klasik bayramından biridir.
Çin’in Ay Takvimi’ne nazaran, 5. ayının 5. gününde kutlanan bayram, neden Duanwu olarak isimlendirildi? Duan ve Wu sözleri ne manasına geliyor?
Çince’de Duan birinci ve Wu 5 manasına gelir, Duanwu ise “ilk 5” demektir. Çin’in Ay Takvimi’ne nazaran, beşinci ayı Wu ayıdır, bunun için beşinci ayının beşinci günü de Duanwu olarak isimlendirilir.
Bayramın 2 bin yıldan uzun tarihi var
Duanwu Bayramı’nın kaynağı hakkında birçok değişik açıklama var.
Kimileri, Duanwu Bayramı’nın eski çağlardaki “Xiazhi”(21 yahut 22 Haziran, güneş ışıklarının en uzun olduğu gün) hakkındaki geleneklerden kaynaklandığı, kimileri ise çok eski vakitlerde Yangtze Irmağı boyunca yaşayan insanların ejder totemine tapınmalarından kaynaklandığı görüşünü savunuyorlar. Fakat halk ortasında en yaygın inanış Duanwu Bayramı’nın eski yurtsever şair Qu Yuan’ı anmayı amaçladığı biçiminde.
M.Ö. 3. yüzyıldaki Chu devletinde yaşamış olan Qu Yuan, vatanın düşmanlar tarafından işgal edilmesinden sonra çok üzülmüş ve kendisini 5. ayın 5. günü Miluo Nehri’ne atarak intihar etmiş. Bundan sonra, halk vatanını çok seven Qu Yuan’ı anmak için ırmak içine yapışkan pirinç doldurulan bambu kesimleri atmaya başlamış. Daha sonra, içinde pirinç olan bambu kesimleri Zongzi haline getirildi.
Duanwu Bayramı’nın özgün yemek çeşidi Zongzi
Zongzi yemek, Duanwu Bayramı’nın değerli geleneklerinden biridir.
Çok evvelce “Jiaoshu” olarak da isimlendirilen Zongzi, içinde yapışkan pirinç bulunan, ekseriyetle saz ve bambu yapraklarıyla sarılı ve ince iplikle dörtgen ya da yastık halinde bağlanmış ve suda haşlanarak servise sunulan bir yemektir. Duanwu Bayramı’nın arife akşamı her aile, bayramda yemek için Zongziler yaparak hazırlar. Zongzi ayrıyeten ikram olarak da verilebilir. Duanwu Bayramı sırasında, beşerler karşılıklı ziyaretlerde birbirlerine kendi yaptıkları Zongzileri ikram ederler.
Duanwu Bayramı’nda yenebilecekler ortasında Zongzi’den öbür, Çin’in kimi bölgelerinde özgün yemek ve içecekler de vardır. Örneğin, tuzlanmış ördek yumurtaları yemek ve kırmızı zırnık(Xionghuang) içkisini içme gelenekleri, halk ortasında berbatlıktan korunma söylentilerinden kaynaklanmıştır.
Yemeklerden öteki, Duanwu Bayramı’nın çok özgün süs gelenekleri de vardır. Bayram günü, her aile kapısının önüne pelin otu (Ai Cao) ve su kamışı (Cao Pu) asar. Pelin otu ve su kamışı, ilaç maksatlı kullanılan iki çeşit ottur. Bu otlar, bir yandan berbatlıktan korunmak, öte yandan da yaz mevsiminin başlarında havanın çok yağışlı ve nemli olması nedeniyle zehirli böceklerin çoğalması nedeniyle hastalalıkları önlemek için asılır. Bunun yanı sıra Duanwu Bayramı sırasında beşerler, “100 yıl yaşasın” diye çocukların bileziklerine beş renkli iplik dolar; kaplan ve kabak hallerinde, içlerinde parfüm bulunan küçük kokulu çantaları dikerek ipek ipliklerle çocukların elbiselerine bağlar. Ayrıyeten çocuklara kaplan başı halinde ayakkabılar ve üzerinde kaplan figürlü nakışlar bulunan kumaş önlükler giydirirler. Bütün bu gelenekler, çocukların huzurlu, inançlı ve sağlıklı büyümelerini garanti altına alma manasına gelir.
Ejder Bayramı ismiyle da bilinen Duanwu
Çin’in güneyinde bulunan Yangtze Nehri’nin orta ve aşağı kısımlarında, ejer kayıkları yarışlarının düzenlenmesi de Duanwu Bayramı’nın değerli ögelerinden biridir.
Söylentilere nazaran, bu gelenek de şair Qu Yuan’la ilgilidir. Söylentilere nazaran, halk Qu Yuan’ın kendini ırmağa attığını duyunca onu kurtarmak için çabucak kayıklarla olay yerine yetişmeye çalışmış. Daha sonra bu kıssa Duanwu Bayramı’nda ejder kayıkları yarışı düzenleme geleneği haline geldi.
Çin Ay Takvimi’ne nazaran, her yılın 5. ayının 5. günü ırmak ve göllerin kıyısında düzenlenen ejder kayıkları müsabakası, görkemli bir bayram şenliğidir. Kimi yerlerde 50-60 ejder kayığı birden müsabakaya katılır. Her kayığın başında, değişik formlarda, tahta üzerine oyulan rengârenk ejder başı bulunur. Her kayıkta davul ve gong sesleri göğü çınlatır, yarışmacıların haykırışları birbirine karışır, kayıklar birbirlerini kovalarcasına yarışır, kıyıda de renkli bayraklar dalgalanır. İzleyicilerin “hurra” sesleriyle birlikte çekişmeli ejder kayıkları yarışı, Duanwu Bayramı’nın coşkusunu epey yükseltir.
Kaynak Çin Memleketler arası Radyosu
Hibya Haber Ajansı