Takvim yaprakları 29 Ekim 2023’ü gösteriyor…
Türk milleti için bugünün önemi oldukça büyük.
Mustafa Kemal Atatürk, 100 yıl önce bugün Cumhuriyeti ilan etti.
Böylelikle Türk milleti için yeni bir devrin kapıları açılmış oldu. Cumhuriyet ile eğitimden kadın haklarına birçok alanda yenilikler yapıldı.
Ulu önderin liderliğinde, Türkiye’yi her alanda ileri taşıyacak adımlar atıldı.
İşte Cumhuriyet ile birlikte gelen değişimler…
1- Yaşama hakkı
Elde edilen haklardan en önemlisi ve sınırlandırılamaz olan ‘yaşama hakkı’ ile vatandaşların can güvenliği, Anayasal güvence altına alınmıştır.
Önceden herhangi bir yetkili ağızdan çıkacak söz ile sonlandırılabilen bu yaşama hakkı, yasalar ile koruma altına alınarak en önemli yeniliklerden biri olmuştur.
2- Sağlık hakkı
Statü fark etmeksizin tüm vatandaşlara sağlık hizmetinden yararlanma ve sağlıklı bir ortamda yaşama hakkı verilmiştir.
Yine bu hak, anayasa ile birlikte koruma altına alınmıştır.
Zamanın pek çok ülkesinde Sağlık Bakanlığı henüz bulunmuyordu. Bu nedenle, Meclis’in açılışından hemen 10 gün sonra, Sıhhiye ve Muavenet-ı İçtimaiye Vekaleti kurularak sağlık alanında yeniliklere başlanmış oldu.
3- Eğitim hakkı
Bir milletin gelişimi için tüm yurtta okuma ve yazma yaygın hale geldi. Öncesinde belirli bir zümreye özel olan hak, vatandaşlara eşit olarak verilmiş oldu.
Mustafa Kemal Atatürk, kara tahtanın başına geçip tebeşiri de eline alarak Başöğretmen unvanıyla vatandaşlara der verdi.
Böylelikle halkın eğitim düzeyinin artması için büyük bir mücadele sarf etti.
4- Kadınlara seçme ve seçilme hakkı
Şüphesiz günümüzde de öneminin daha fazla hissedildiği haklardan biridir.
Toplumda erkeklerle eşit koşullara sahip hale getirilen kadınlar, aynı zamanda seçme seçilme hakkını da Cumhuriyet’in ilanıyla elde etmiştir.
Böylelikle kanunun yaş sınırına uyan her kadın, seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkına sahip olmuştur.
Aynı zamanda kadınlar bu hakla birlikte, Fransa, İtalya, İsviçre gibi ülkelerden daha önce önemli haklar elde etmiştir.
5- Düşünce, toplantı ve gösteri özgürlüğü
Toplumda düşünce ayırt etmeksizin her vatandaş, fikirlerini özgürce dile getirme hakkına kavuşmuştur.
Bu hak Cumhuriyet ile güvence altına alınmıştır.
Öte yandan bireylerin özgürce ifade ettikleri düşünceleri savunmaları için de toplanmaları ve yürüyüş gibi etkinlikler düzenlemesi özgür hale gelmiştir.
Böylelikle farklı düşüncelerin bir arada yaşayabildiği bir ülkenin temelleri, Anayasanın 25 maddesi ile mümkün olmuştur.
Anayasanın 25 maddesi şu şekilde:
“Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.”
6- Din ve vicdan özgürlüğü
Cumhuriyetin ilanıyla, bir arada yaşayan tüm vatandaşların inançlarında zorlama ve müdahale edilmemiş, özgürce yaşamalarının da önü açılmıştır.
Tüm inançlara eşit mesafede duran, Atatürk’ün devrimleri arasında da yer alan Laik yönetimin bir sistemidir.
7- Özel hayatın gizliliği
Tanınan bu hakla birlikte, özel hayatın ihlal edilmesinin önüne geçilmiştir.
Cumhuriyet döneminde güvence altına alınan hakla birlikte her bir vatandaş özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip olmuştur.
8- Dilekçe hakkı
Türkiye sınırları içerisinde yaşayan vatandaşlar, herhangi bir istek ve şikayetini dilekçe yazarak yetkili makamlara ve TBMM’ye iletme hakkını elde etmiştir.
9- Konut dokunulmazlığı
Cumhuriyetin ilanından önce tüm vatandaşlar konut hakkına sahip değildir. Bu nedenle gerek duyulduğunda izin verilmeden haneye girilebiliyordu.
Cumhuriyet ile birlikte, en önemli kazanımlardan biri elde edilmiş oldu ve hiçbir vatandaşlın konutuna izinsiz girilmedi.
Bu hak da yasa ile güvence altına alınmış oldu.
10- Basın özgürlüğü
Türkiye Cumhuriyeti’nde en önemli haklardan biri olan basın özgürlüğü, sınır içinde ya da ötesinde yaşanan her olayın açıkça kamuoyuyla paylaşma imkanı sağlamıştır.
Bu kavram, demokratik toplumlarda temel bir özgürlük olarak kabul edilir ve demokrasinin işleyişinde kritik bir rol oynar.
Aynı zamanda ifade özgürlüğü ile de yakından ilişkilidir.