Prof. Dr. Murat Türkeş, yaşanan sağanakların hayatı eskisine nazaran daha olumsuz etkilemesiyle ilgili “İklim değişikliği bunların karakterini değiştiriyor, daha şiddetlendiriyor. Ankara’da gördüğümüz hali de budur” dedi.
Uzmanlar, iklim değişikliğiyle hava olaylarının şiddetinin ve sıklığının arttığını, Ankara’da son günlerde görülen şiddetli yağışların da bunun bir sonucu olduğunu belirtti.
Ankara’da günlerdir tesirli olan şiddetli yağış ve fırtına nedeniyle can kayıpları yaşanırken birçok sokak ve caddeyi su bastı, ağaçlar devrildi, araçlar yollarda mahsur kaldı.
Kentteki ağır yağışları ve yaşanan aksilikleri kıymetlendiren Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, “Türkiye’de rastgele bir vakitte, yılın rastgele bir devrinde, artık olduğu üzere ilkbahar sonu, yaz başında kuvvetli sağanak, gök gürültülü yağışlar, dolu fırtınaları, seller, taşkınlar vilayetle de iklim değişikliğine bağlı değil. İklim değişikliği bunların karakterini değiştiriyor, daha şiddetlendiriyor. Ankara’da gördüğümüz hali de budur” dedi.
Küresel ısınma ve yüzey hava sıcaklıklarıyla alt atmosferdeki ısınmanın sürdüğüne dikkati çeken Türkeş, şöyle devam etti:
“Türkiye’nin güney ve doğusundan sıcak hava, batı ve kuzeyindeki soğuk havayla karşılaşıyor. İki farklı sıcaklık ve nem açısından iki farklı hava tam da İç Anadolu’da karşılaşıyor. Bunun sonucunda da işte bu kuvvetli sağanak, gök gürültülü sağanak yağışlar oluyor. İklim değişikliği ve global ısınma buharlaşmayı artırdığı için atmosferin su buharı içeriğini artırıyor. Sıcak hava kütleleri doymak için daha fazla su baharı içerdiğinden yani su tutma kapasitesi arttığından yağışlar çok daha şiddetli oluyor, çok yağışlara dönüşebiliyor.”
Türkeş, iklim değişikliğinin hidrolojik döngüyü hızlandırdığını ve kuvvetlendirdiğini lisana getirerek, “Yağış olması durumunda artık eskisinden daha şiddetli, kuvvetli oluyor. İklim değişikliğinin sonuçlarından bir tanesi bu ancak bir yandan da Türkiye’nin doğu ve güneydoğusunda birkaç yıldan beri tesiri kaybolmayan kuraklık var. Bir yandan kimi bölgelerde birtakım mevsimlerde kuraklık oluşurken kimi bölgelerde kimi mevsimlerde yağış anında da artık yağışların ekstradan kuvvetli yağışlar formunda olmasını bekliyoruz. İklim model öngörüleri de bunu bize söylüyor” diye konuştu.
Yerel idarelerin tüm bu faktörleri dikkate alarak çok daha hazırlıklı olmaları gerektiği ikazında bulunan Türkeş, “Sel sularını kentin dışına taşıyabilecek tedbirler almak durumundayız. Yağmur suyu hasadıyla suyun hepsinin direkt caddelere, yer altı su sistemine verilmesini önleyebilir, suyun bir kısmını tutup faydalı hale getirebiliriz” sözlerini kullandı.
‘Yağmur suyunu yerin altına geçirmemiz lazım’
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü, İklim ve Tabiat Bilimci Prof. Dr. Levent Kurnaz da iklim değişikliğinin bütün hava olaylarının şiddetini, sıklığını ve görüldüğü alanı genişlettiğine dikkati çekerek, “Eğer bir kuraklıktan bahsediyorsak daha uzun sürer ve daha şiddetli olur. Yağıştan bahsediyorsak şiddetli yağışlar daha kuvvetli olur ve daha sık görülür” dedi.
Bu tıp olaylara karşı beşerler tam manasıyla hazırlıklı olmadıkları ve ikaz sistemlerini ciddiye almadıkları için her türlü felaketin yaşanabildiğini söyleyen Kurnaz, şunları lisana getirdi:
“Bu sorunun temelinde altyapı var. Altyapı kentlerde değerli bir husustur ve kolay kolay hiçbir belediye, altyapının düzeltilmesi işine girmeye yürek edemez. Birinci bahsimiz bu. İkincisi, Türkiye’de birden fazla yerde maalesef kanalizasyonla yağmur suyu birebir kanaldan taşınır. Kanalizasyon yükü kentlerde gitgide artıyor. Bir de bunun üstüne ek yağış bindiği vakit kanalizasyonlar bu yağışı artık taşıyamayacak hale gelebiliyorlar. Onun için Türkiye’de yapılması gereken en kıymetli şey, yağmur suyuyla kanalizasyonu birbirinden ayırarak taşımaktır. Hatta yağmur suyunu çok fazla taşımaya da gerek yok. Yağmur suyu depolanıp kullanılabilecek bir sudur neredeyse. Şu anda kentlerde çok fazla beton olduğundan bu yağmur suyu yerin altına sızamıyor. Yağmur suyuna yardımcı olacak sistemler tasarlamamız gerekiyor yani kanalizasyonu belediye alıp taşısın ancak yağmur suyunu yerin altına geçirmemiz lazım.
Geçirmediğimiz vakit, asfaltı düz, manisiz bir yer olduğu için Ankara’daki imgelerde gördüğümüz üzere bir karış yağmur suyu insanları, araçları, her şeyi taşıyıp götürebiliyor.”
‘100 yıl kapasiteli kanalizasyonlarda bu mühlet 30 yıla düştü’
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayrettin Güçlü İnsel de şiddetli yağışların yaşandığı bölgelerdeki kentleşmenin boyutunun kıymetli olduğuna dikkati çekti.
İnsel, “Boş görülen yerlere konutlar yapılabiliyor ancak burası dere yatağı mı, değil mi, buna dikkat edilmesi lazım. Genelde rastlanan sorunlardan biri bu. Kanalizasyon sistemleri ya da su götürme sistemleri aşikâr bir kapasiteye nazaran yapılıyor. Bunlar 100 yılda bir aşılacak halde yapılıyor ancak bu kapasiteler, mühletler global ısınmadan, iklim değişikliğinden ötürü çok düştü, 30 yıla düştü. Altyapı tesislerinin kentin el verdiği ölçüde yapılması lazım, iklim değişikliğine bağlı yağışların dikkate alınması lazım” diye konuştu.