ABD’li Büyükelçiden Fener ziyareti sonrası tepki çeken açıklama… Bu sözler ne anlama geliyor?

ABD’nin Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack’ın Fener Rum Patriği Bartholomeos ile yaptığı görüşme, diplomatik nezaket sınırlarının ötesine taşan bir unvan tartışmasını beraberinde getirdi.

Barrack’ın resmi açıklamalarında kullandığı 'ekümenik' ifadesi, Türkiye’nin uzun süredir reddettiği bir tanım. Ziyaretin içeriği ve zamanlaması ise siyasi ve diplomatik açıdan oldukça dikkat çekici.

ABD'Lİ BÜYÜKELÇİDEN TEPKİ ÇEKEN MESAJ

Tepkilerin odak noktasında, Barrack’ın görüşmenin ardından sosyal medyada yaptığı paylaşım yer alıyor. Barrack, mesajında Bartholomeos’tan, 'Ekümenik Patrik' olarak bahsetti. ABD'li Büyükelçi, sosyal medya platformu X'te paylaştığı mesajında şu ifadelere yer verdi:

https://twitter.com/USAMBTurkiye/status/1954835371952320824

Bugün Ekümenik Patrik I. Bartholomeos (@ecupatriarch) ile bir araya gelmekten onur duydum. Başkan Donald Trump ile görüşmek üzere yapacağı ABD ziyareti ile Türkiye, Suriye ve bölge genelinde geniş bir ekümenik diyaloğu destekleme taahhüdünü ele aldık — gerçekten büyük ve bilge bir lider.

Türkiye bu unvanı, ne Anayasa ne de Lozan Antlaşması’nda bir karşılığı bulunmadığı gerekçesiyle resmen tanımıyor ve bu türden fiiller, 'meşru olmayan bir unvanın, yabancı bir ülke tarafından diplomatik yolla dayatılmasının bir örneği' olarak değerlendiriliyor.

GÖRÜŞMEDE HANGİ KONULAR ELE ALINDI?

Aynı zamanda Trump'ın Suriye Özel Temsilcisi olarak görev yapan Barrack’a, Fener’deki görüşmede İstanbul’daki ABD Başkonsolosluğu yetkilileri ve küçük oğlu Jaden eşlik etti. Bartholomeos ile Barrack arasında gerçekleşen görüşmede şu başlıkların ele alındığı bildirildi:

• Suriye’deki Hristiyanların durumu
• Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılması meselesi
• Fener Rum Patrikhanesi’nin yanı sıra Türkiye’deki Rum diasporasının konumu

Taraflar, görüşmenin 'sıcak' ve 'samimi' bir atmosferde geçtiğini teyit etti. Kendisi de Lübnan kökenli Maruni Hristiyan (Katolik) kökenli bir aileden gelen Barrack, mesajını, “Tanrı’ya giden farklı yolların hepsi aynı hedefe çıkar” sözleriyle tamamladı. Bu sözler, 'Hristiyan dünyasını konsolide etmeye yönelik bir çaba' ve 'mezhepler arası dayanışma çağrısı' olarak tanımlandı.

BARTHOLOMEOS'UN YAKLAŞAN ABD ZİYARETİ

Barrack’ın, Trump ile yakın ilişkileri ve Patrik I. Bartholomeos'un gelecek ay Trump ile görüşecek olması bu ziyareti oldukça anlamlı kılıyor.

Fener Rum Patriği Bartholomeos, Eylül ayında ABD’ye yapacağı ziyarette New York ve Washington’da bir dizi üst düzey programa katılacak. Ziyaret kapsamında, Başkan Donald Trump ile yapılması planlanan görüşmenin yanı sıra çeşitli temaslar da yer alacak.

Dünya genelindeki Ortodoks Hristiyanların ruhani lideri olan Bartholomeos’a, ziyaret boyunca ABD Başpiskoposu Elpidophoros eşlik edecek. Program, Patriğin 'dinler arası diyalog' programlarına katkılarını onurlandıran bir dizi etkinliği kapsayacak.

Patrik, ayrıca 19 Eylül’de Dış İlişkiler Konseyi’nde (Council on Foreign Relations) konuşma yapacak. Ziyaretin sonunda ise Başpiskopos Elpidophoros, Calamos Investments sponsorluğunda, Rockefeller Center’da bir veda yemeği düzenleyecek. Bu etkinlikte, dinler arası diyalog alanındaki çalışmaları nedeniyle Haham Arthur Schneier’e de onur verilecek.

24 Eylül 2025 Çarşamba günü ise New York’taki St. George Rum Ortodoks Kilisesi’nde Patriklik Şükran Ayini düzenlenecek. Ayin kapsamında İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada kökenli cemaate Patriklik takdisi verilecek.

EKÜMENİKLİK NEDİR?

'Ekümeniklik', kelime anlamı itibarıyla 'evrensellik' ya da 'dünya çapında ruhani liderlik' anlamına geliyor. Ortodoks Hristiyan dünyasında Fener Rum Patriği’ne atfedilen bir unvan olarak kullanılıyor.

Ancak Türkiye, uluslararası antlaşmalara göre Patrik'in yalnızca İstanbul’daki Rum Ortodoks cemaatinin dini lideri olduğunu ve uluslararası bir yetkiye sahip olmadığını vurguluyor.

Ankara, Lozan Antlaşması’nda ve Türk mevzuatında böyle bir tanım yer almadığını belirterek, 'ekümenik' ifadesinin kullanılmasını hukuki temeli olmayan, siyasi sonuçlar doğurabilecek bir nitelendirme olarak görüyor.

Bu nedenle, yabancı devletlerin veya diplomatların bu unvanı resmi yazışma ve açıklamalarda kullanması, Türkiye açısından doğrudan 'egemenlik haklarına saldırı' olarak değerlendiriliyor.