Kıtaların nasıl oluştuğuyla ilgili yanılıyor olabileceğimiz yeni bir araştırmada belirtildi.
Dünya’da yaşanabilmesini sağlayan nedenlerden biri olan bu kıtalar, onu Güneş sistemimizdeki gezegenler ortasında eşsiz kılıyor. Fakat kıtalar hâlâ büyük ölçüde gizemini koruyor ve bilim insanları Dünya yüzeyinin neden bu değerli kütlelere ayrıldığını bilmiyor.
Kıtasal kabuk, okyanus altındakine kıyasla daha düşük demir içerdiği ve daha oksitlenmiş durumda olduğu için kıtalar deniz düzeyinin üzerinde kalabildi ki bu, karasal hayat için koşul. Kıtalar bu yapılarıyla, daha az ağırlar ve su yüzeyinde daha kolay durabiliyorlar; böylelikle daha yüksekte yer alıyorlar.
2018’de ortaya atılan ve bildiğimiz dünyanın oluşumuna dair tanınan bir açıklama haline gelen bir teoriye nazaran bunun nedeni garnet mineralinin kristalleşmesi. Bu açıklamaya nazaran okyanusal bir plakanın kıtasal bir plakanın altına girmesiyle meydana gelen karasal volkanik yayın altındaki magmada garnet kristalleşti ve bu süreç oksitlenmemiş demiri ortadan kaldırdı.
Ancak yeni çalışma bu hipotezi geçersiz kılıyor ve kıtaların da daha güzel anlaşılmasını sağlıyor. Garnetin kristalleşmesiyle ilgili bu hipotezi test etmenin yolunu arayan araştırma takımı, laboratuvarda bu ısı ve basıncın bir kopyasını yarattı.
Ekip bunu küçük modellere büyük ölçüde kuvvet uygulayabilen “piston-silindir düzeneği” ve birebir vakitte onları ısıtan bir ısıtma sistemi kullanarak yaptı. Araştırmacılar 13 farklı deneyde Dünya kabuğunun içindekine benzeri şartlarda, erimiş kayadan garnet örnekleri üretti.
Daha sonra araştırmacılar dünyanın dört bir yanından garnet örnekleri topladı. Bunların tahlil edilmesi sonucu yapıları anlaşıldı ve araştırmacılar ne kadar oksitlenmiş ve oksitlenmemiş demir içerdiklerini öğrendi.
Araştırmacılar daha sonra bileşenlerini anlamak için kullanılan X-ışını demetleriyle bu iki örneği karşılaştırdı. Araştırmacılar garnetlerin, Dünya’daki mevcut yapıyı açıklamaya yetecek kadar oksitlenmemiş demir içermediğini tespit etti.
Yeni makalenin araştırmacılarından Elizabeth Cottrell yaptığı açıklamada, “Bu sonuçlar garnet kristalleşmesi modelini, karasal volkanik yaylardan gelen magmaların neden oksitlendiğine ve demirin tükendiğine dair son derece ihtimal dışı bir açıklama haline getiriyor” dedi.
Kıtasal kabuğun altında yer alan Dünya mantosundaki şartların bu oksitlenme şartlarını meydana getirmesi daha muhtemel.
Bu da önde gelen teorilerden birinin artık reddedilebileceği manasına geliyor. Ama tam manasıyla ne gerçekleştiği hâlâ bilinmiyor ve araştırmacılar bu gizemli süreçte neler olup bittiğini anlamak ismine daha fazla araştırma yapmayı umuyor.
Bulguları açıklayan “Garnet crystallization does not drive oxidation at arcs” (Garnet kristalizasyonu yaylarda oksidasyona yol açmıyor) başlıklı makale Science isimli bilimsel mecmuada yayımlandı.