Yurdun pek çok bölgesinde, bilhassa İzmir’de çıkan ve kente sokulan orman yangınlarının söndürülmesinde havadan müdahalenin kâfi olup olmadığı tartışma gündeminin birinci unsuruydu.
Profesör Ali Kavgacı, temmuz ayı sonunda Cumhuriyet’e verdiği röportajda kuraklık ve hava şartları nedeniyle riski yüksek gelen bir yangın dönemine girdiğimize işaret etmiş, orman yangınlarının da kent yangınlarına dönüşme ihtimalinin çok yüksek olduğuna dikkat çekmişti.
Kavgacı, ikaza karşın önlenemeyen yangınların söndürülmesi konusunda yer takım ve araçlarının hava grup ve araçları kadar kıymetli olduğunu vurgulayarak, orman yangınları büyüdüğünde, gözlerin gökyüzüne dikilip büyük bir kütle suyu yangının üzerine boşaltacak hava araçlarının arandığını, lakin hava araçlarına gereğinden fazla bir güç atfedildiğini, bunun da üstten gelen büyük ölçüde suyun büyük orman yangılarını çabucak söndüreceği yanlış kanısına dayandığını söylüyor.
Kavgacı, 2021 yılından sonra orman söndürmede hava filosunun 3 kat büyütüldüğünü fakat tekrar de büyük yangınların söndürülemediğini, zira büyük yangınların direkt havadan söndürülmediğini belirtiyor.
Kavgacı, hava müdahalesini, yangının insanın çabucak karadan ulaşamayacağı sert coğrafyalara ulaşmada, yangının gözetlenmesi ve denetlenmesinde ve yangın ilerlerken ileriye fırlatıp çıkarttığı spot yangınlara müdahalede tesirli olduğunun altını çizdikten sonra, “ormanda yangın yerden çıkar yerden söndürülür” hatırlatmasını yapıyor.
YANGINLA ÇABAYA İNSAN LAZIM
Son periyotlarda hava müdahalesine atfedilen çok kıymetin yer takımlarının motivasyonunu bozabileceği ikazını yapan Doğuşçu, “Maalesef bu büyük orman yangınları ile hava grup araçlarına çok yüklenilirken, yer grup ve araçlarına gerekli ihtimamı göstermiyoruz. Hava araçlarına yüklenirken farkında olmadan yer takımlarının motivasyonlarında düşme oluşuyor. Baktığımızda yangın ile çabada. 3 gündür orman yangınları ile uğraş ediyoruz. Birebir noktada gayret eden çalışanlar var. Bir vardiya sistemi yok. İş güvenliği açısından bir vardiya sistemi olmalı. 3 farklı vardiya olmalı. Yangın ile uğraş kişi sayısını en az iki üç kat arttırmamız gerekiyor. Orman Genel Müdürlüğü takımları zenginleştirmeli.
ARAZÖZ VAR, EKİPMAN VAR, İNSAN YOK
Kavgacı, orman yangınlarına müdahalede değerli bir araç olan arazözlerde bugün pek çok yerde yalnızca iki işçinin çalıştığına işaret ederek, “Bir arazözle bir buçuk kilometre hortum seriliyor, birebir kişinin hortum sermesi, bunu günlerce yapması ve su basması çok yorucu. İşçi sayısının arttırılması büyük yangınların söndürülmesinde çok kıymetli aydın bozdoğan ilçesinde Nazilli Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı. 30 gündür her gün yanıyor. Birebir çalışanlar 30 gündür orada. Tükenmiş bir gruptan bahsediyoruz. Bu bireylerin özlük haklarının düzenlenmesi ve çalışma saatlerinin vardiyalı olması gerekiyor” diyor.
YETERLİ İŞÇİ YOK
Tam bu noktada Tarım Orman İş Sendikası Genel Başkanı Şükrü Durmuş’a Türkiye’de neden vardiyalı sistem uygulanmıyor diye sorduğumuzda aldığımız yanıt “Türkiye’de şu an toplam 7 bin emekçi var, vardiya sistemi için en az 50 bin personel olmalı. Yangın personelleri eğitimli ve hazır kıta beklemeli. Burada o çalışanları yangın yoksa üretimde, diğer ağır işlerde kullanıyor, bir yangın ihbarı geliyor, posası çıkmış, günlerce yangında kalıyor. O vardiya sistemi Yunanistan’da var. Yemek ve konteyner ile dinlenme yeri var. Yerde 4 saat çalışıyor, geliyor yemeğini yiyor, dinleniyor o ortada öteki takım gidiyor. 250 derece ısının karşısında durmak kolay değildir” oluyor. Durmuş, yangın ile gayret gruplarının giydikleri elbiselerinin polyester yani yanıcı husustan yapıldığını ve oksijen maskesinin dahi olmadığını belirtiyor.
ORMANCININ YANGINDA ATEŞ YAKTIĞINI GÖRÜRSENİZ ŞAŞIRMAYIN
Geleneksel ve toplumsal medyada yangın söndürme çalışmaları sırasında, grupların ormanı yaktığını görüp şaşıran ve reaksiyon gösteren vatandaşlara ise Doğuşçu şu uyarıyı yapıyor “Bir taraftan ateş gelirken ateş yakıyorsunuz. Bu karşı ateş uygulaması. Tüm dünyada yangınla çabada kullanılır. Orman yangınları çok büyüyüp gücünü aldığında direkt alevle gayret etmek hakikaten kolay değil. Kentte değilsiniz, dağın başında engebeli yerdesiniz. Arazinin ilerleme çizgisinde, belli şeritlerde havanın ve yangının müsaade vermesi ölçüsünde ateşle yangın karşılaştırılır. Yangının zati yanacağı bitki örtüsü ortadan kaldırılır ve yangın söndürülür. Tüm dünyada gelişmiş ülkelerde kullanılan bir sistemdir. Şaşırmaya, korkmaya gerek yoktur”
REVİZE ETMESİ GEREKİYOR
Orman yangınlarının kent yangınlarına dönüşme riskinin her geçen gün kentlerin yayılması nedeniyle daha da arttırdığının altını çizen Doğuşçu, “Orman yangınlarını söndürmekle mükellef olan 180 yılı aşan deneyimi ile orman genel müdürlüğüdür. Ormanlarda yangını süratli bir halde söndürüyor. Yılda iki binden fazla yangın çıkıyor, biz bunun 50 yahut 60’ını konuşuyoruz. Orman yangınlarının kente ilerlemesi noktasında Karşıyaka’da gördük, bir gün daha rüzgârlı hava ilerlese, büyük bir cephede bir felaketle karşı karşıya kalırdık ve ona değil İzmir Büyükşehir Belediyesi, öbür belediyeler de gelse söndüremezdi. Belediye grupları bu türlü bir kent yangını söndürmek için kâfi mi diye sorarsak, tek bir noktadan nüfuz ederse söndürebilirler lakin iki üç kilometreden ilerlediğini düşünürsek ki orman yangını bu türlü gelir ve atlaya atlaya gelir orman yangını, taşkın tesiri diyoruz buna, ince yanıcı hususların taşınmasıyla farklı noktalara sıçraması kelam konusu oluyor, belediyenin bu yangınları bertaraf etmesi mümkün değil. O nedenle bu türlü bir senaryo için ne yapılacağı konusunda yeni bir düzenlemeye güncellemeye muhtaçlık olduğu görülüyor. Belediyelerin altyapılarının bu riske karşılık kendilerini revize etmesi gerekiyor.