DOLAR 32,3812 % 0.18
EURO 34,9905 % -0.25
STERLIN 41,0077 % 0.28
FRANG 35,9240 % 0.2
ALTIN 2.326,33 % 0,25
BITCOIN 2.268.211 -1.258

Deprem bölgesinde perde kolon, tünel kalıp ve radye temel hayat kurtardı

İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, zelzeleler sonrası, sağlam bina imalinde kullanılan “radye temel”, “perde kolon” ve “tünel kalıp” sistemlerinin değerine işaret etti.

Yayınlanma Tarihi : Google News
Deprem bölgesinde perde kolon, tünel kalıp ve radye temel hayat kurtardı

Fay çizgileri üzerinde yer alan Türkiye, sarsıntı ülkesi olduğu gerçeğini vakit zaman hatırlatıyor.

Gölcük ve Erzincan sarsıntılarının akabinde asrın felaketi olarak bedellendirilen Kahramanmaraş sarsıntısı meydana geldi.

11 vilayette tesirli olan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntılar 38 bin cana mal olurken, binlerce bina yerle bir oldu.

Enkaz çalışmalarında binalarda kullanılan unsurlar ve temelleri gün yüzüne çıktı. Kalitesiz yapıların yıkıldığı gözler önüne serildi.

Bölgede TOKİ binalarının ise zelzelesi hasarsız atlattı.

“Dikkate alınması gerekiyor”

İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, yalnızca 6 Şubat prestijiyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşanan sarsıntıların değil, evvelki yıllarda Erzincan, Dinar, Van, İzmir ve Elazığ üzere yerlerde meydana gelen tüm zelzelelerin dikkate alınması gerektiğini söyledi.

Deprem yerleri incelendiğinde taban açısından düzgün olan zirvelik alanlarda bina yıkılmalarının olmadığına dikkati çeken Yıldırım, “Üniversite olarak, takım olarak gittiğimizde biz de gördük bunu. Ancak yeri berbat olan yerler, tarım toprağı, alüvyonal yerler üzere yerlerde 2000 yılından evvelki eski binaların yıkılması olağan. Lakin yeni binaların da yıkıldığı oldu.” dedi.

“Bilinçsiz yapılar çöktü”

Yıldırım, yıkılan eski binaların ya bulundukları yere uygun kalitede betonla yapılmamış olması ya demir yetersizliği ya da o yere nazaran projelendirilmemiş, bilinçsiz yapılmış yapılar olması nedeniyle sarsıntılarda çöktüğünü kaydetti.

Eski yönetmeliklerde de bina imalinde neye dikkat edileceğinin belirtildiğini aktaran Yıldırım, yapıldıkları devrin yönetmeliklerine nazaran inşa edilen eski binaların yıkılmadıklarının görülebileceğini vurguladı.

Yıldırım, 1975 Zelzele Yönetmeliğine nazaran yapılıp da yıkılmayan binalara dikkati çekerek, birebir durumdaki yıkılan binalar için “Demek ki bu binalar 1975 yılının yönetmeliğine de uygun değil. Kesinlikle eksiklikleri vardı.” değerlendirmesini yaptı.

Eski binaların yapısı

Yıldırım, sarsıntılarda yıkılan yahut devrilen yeni binaların ise bulundukları yere uygun yapılmadıkları ya da o tabanın sağlam olan derinliğine kadar temel atılmadığı için yıkıldığını vurgulayarak, son sarsıntıyla güçlü bina imalinde kullanılan “radye temel”, “perde kolon” ve “tünel kalıp” üzere sistemlerin ehemmiyetinin anlaşıldığını söyledi.

Zeminlerin yapısına nazaran gerekiyorsa radye temel atılması, radye temel kâfi değilse ve kazık çakmak gerekiyorsa ona nazaran binaların inşa edilmesi gerektiğini lisana getiren Yıldırım, “Yani her yıkılan binanın az çok neden yıkıldığı varsayım edilebilir, söylenebilir lakin şu da bir yanılgı; ‘fay geçen yere de bina yapılmaz.’ Fay geçen yere çok kaliteli bina da yapsanız modüller geçer. Onu farklı bir istisna tutuyorum.” diye konuştu.

Yıldırım, fay çizgileri dışında, yeri bozuk, dere yataklarına yakın yerlere de bina yapılmaması gerektiğini belirterek, Antakya’da Asi Irmağı’na yakın yerlerde yapılmış eski binaların çöktüğüne vurgu yaptı.

Eskiden binaların torba çimento ile kalitesi ve ölçüsü bilinmeden yapıldığını, bu prosedürle yapılan inşaatta kaliteli beton sağlanamayacağını söyleyen Yıldırım, eski binalarda yere nazaran radye temel de görülemeyeceğini, tekil temelle inşa edilen bu binaların zelzele sırasında taban dalgalanmalarında kolon birleşim yerlerinden kırıldığını anlattı.

Yıldırım, “tekil temel”de her kolonun altında yalnızca ayağı olduğunu, “mütemadi temel”de birkaç tane kolonun sıradan birbirine bağlandığını, “radye temel”de ise taban berbatsa, tam demirli betonla temel atıldığını aktardı.

“Artık radye temelsiz bina yapılmıyor”

Depremlerin çok şey öğrettiğini söz eden Yıldırım, zelzeleye sağlam bina inşa edilmesi için öncelikle tabanın incelenmesi ve temelinin yere nazaran yapılması gerektiğini vurguladı.

Yeni projelerde, bilhassa İzmir’de, İstanbul’da şayet yer berbatsa, radye temelin altına yerin taşıyıcılığını artırmak için bir de kazık çaktıklarını kaydeden Yıldırım, “Bunu yapmazsanız bina ne yapsın?” sözünü kullandı.

Yıldırım, yere nazaran temel atılmasından sonra kolonların “perde kolon” prosedürüyle yapılmasının kıymetine vurgu yaparak, geçmişte binaların 30 santimetreye 50 santimetre ya da 30’a 70 santimetre üzere tekil kolonlarla yapıldığını söyledi.

Halkın “direk” dediği bu betonarme demirli kolonların binanın yükü çok fazlaysa sarsıntı salınımına karşı binayı tutamadığını aktaran Yıldırım, “Radye temelsiz artık bina yapılmıyor günümüzde. Radye temeli yetersizse bir de onun altına kazıklar çakılıyor, sağlam yere kadar. Sağlam yer yoksa sürtünme kazıkları çakılıyor.” diye konuştu.

Perde kolon sistemi

Yıldırım, “perde kolon” usulüne de işaret ederek şöyle konuştu:

Perde kolonun ne olduğunu anlayabilmek için şunu aklımıza getirelim. Bir çay kaşığını ince istikametinde bükebilirsiniz lakin öbür istikametinde bükemezsiniz. Biz buna ‘rijitlik’ diyoruz. Binanın değişik yerlerine tekil olarak direk dedikleri, kolon dedikleri elemanı koymuyoruz, duvarı tam, duvar üzere elemanı, içi demirli betonlu temelden binanın üstüne kadar yükselen ‘perde kolon’ yapıyoruz. Betonarme perdeler atıyoruz, her tarafa karşılık gelecek halde. Zelzele salınımında perdenin uzun olan yerleri sarsıntıya karşı binayı güçlü hale getiriyor. Daha rijit hale getiriyor. Bina kutu üzere sallanıyor. Yani tekil kolonlarda dalgalanma olduğunda o kolonlar dalgalanma esnasında birleşim yerlerinden kırılıyor, kopuyor ancak ‘perde kolon’ bir kutu üzere sallandırdığı için bina bir bütün halinde kalabiliyor.

Yıldırım, eski yıllarda, tıpkı vakitte binayı süratli yapmak için aşağıdan üste kayar kalıp sistemiyle etrafı büsbütün perde duvar olarak inşa edilen binaların da perde beton sistemine benzediğini lisana getirerek, bu cins eski binalarda da sarsıntılarda fazla hasar oluşmadığının gözlendiğini aktardı.

Tünel kalıp kullanımı

Yıldırım, “tünel kalıp” olarak isimlendirilen sisteminin de perde sistemli bir binanın süratli üretim tekniği olduğunu belirterek şöyle konuştu:

Yani birbirine benzeyen yüksek binalar var çok sayıda. Siz hazır kalıp kullanıyorsunuz. Bir katı döküyorsunuz, her tarafı perdeli. Sonra bu tünel üste çıkartılıyor, kaydırılıyor ve üst kat dökülüyor. Gevşetiliyor vidalarından, kaydırılıyor, üst kat dökülüyor. Yani tekrardan kalıp çakma işi olmuyor. Sistemi tam perde betonarme bina olarak yapmış oluyorsunuz.

TOKİ binalarında hepsi uygulandı

Yıldırım, tünel kalıpların, bilhassa birbirine benzeyen çok sayıda toplu konutlarda kullanılabildiğini, değerli olması nedeniyle bunların tek başına inşa edilen 2-3 katlı küçük binalarda kullanılmadığını tabir etti.

Hasan Yıldırım, son zelzelelerin olduğu bölgede yıkılmayan TOKİ binalarının da “radye temel”, “perde kolon” ve “tünel kalıp” sistemleriyle inşa edildiğinin altını çizerek, “Yıkılmayan TOKİ binalarının çoğunluğu radye temelli ve kayar kalıp sistemli, tünel kalıplı yapıldığı için binanın her tarafında perde olan binalarda rastgele bir sorun olmadı.” diye konuştu.

kaynak