Yine bir kış mevsimi ve grip dalgası ile tekrar C vitamini furyası kapımızda. Büyük bir market yahut eczaneye yolunuz düştüyse, raflarda sıra sıra uzunluk gösteren bitkisel ve başka destekleyici grip önleyici yahut grip tedavi edici eserleri kesinlikle …
Yine bir kış mevsimi ve grip dalgası ile tekrar C vitamini furyası kapımızda. Büyük bir market yahut eczaneye yolunuz düştüyse, raflarda sıra sıra uzunluk gösteren bitkisel ve öbür destekleyici grip önleyici yahut grip tedavi edici eserleri kesinlikle görmüşsünüzdür. Bu tip eserler sayısız web sitesinde, mecmua sayfalarında, TV programlarında uzunluk gösteriyor. Bu takviye eser furyası içinde, tahminen de en yaygın olarak kullanılanı ise C vitamini.
C vitamini, tek başına tablet olarak satıldığı üzere, vitamin katkılı meyve sularından sakızlara, sabah kahvaltısında yediğimiz mısır gevreğinden bitkisel çaylara, hatta hoşluk kremlerine kadar sayısız eserde kullanılıyor. İlaç firmaları, alternatif tedavi firmaları, besin bölümü, kozmetik dalı daima birebir sihirli cümlelerle eserlerini pazarlıyor: “C vitaminin anti-oksidan tesiri ile gribe son!”, “C vitamini ile bağışıklık sisteminizi güçlendirerek kanserden korunun! ”, C vitamini ile kollajen imalini artırıp kırışıklıklarından korunun!”Askorbik asit olarak da isimlendirilen C vitamininin, insan bedeninde çok kıymetli vazifeleri bulunuyor. Bedende güzelleşmeyi sağlayan bir protein olan kolajen sentezinde misyon alan C vitamini, yaraların uygunlaşması ile kıkırdak, kemik ve dişlerin de tamirini sağlar. Bağışıklık sistemini düzenlemenin yanında hoşluk için kıymetli bir etken husus olan C vitamini hakkında konuşulan pek çok efsane var. Yanlış anlaşılan bu ögeleri ortadan kaldırarak C vitamini hakkındaki doğruları öğrenmek için okumaya devam edin.
Gelin bu mucizevi unsura birlikte biraz yakından bakalım:
Bir Bilen Safsatası: Linus Pauling
Linus Pauling, iki kez Nobel mükafatına layık görülmüş, epeyce tanınmış bir isim. 1954 yılında Nobel kimya mükafatını, 1962 yılında ise Nobel barış mükafatını kazanmış. Fakat bugün, bu başarılarından çok, yüksek doz C vitamininin, grip ve başka hastalıklara karşı gözetici olduğuna dair geliştirdiği teori ile anılıyor.
Pauling, 1970 yılında “C Vitamini ve Grip” isimli bir kitap yazarak, yüksek dozda C Vitamini almanın, grip görülme sıklığını %45 oranında azaltacağını öne sürdü. Bu kitapta, C vitamininin, bir ilaç değil bir besin unsuru olduğunu tez ediyor ve bir besin hususunda doz aşımı üzere bir durum olamayacağını, bu nedenle de yüksek doz C vitamini almanın rastgele bir olumsuz tesiri olmayacağını savunuyordu. Kitap kısa müddette çok satanlar listesine girdi. Akademik çevrelerin, Pauling’in kitabındaki savları kabul etmemesine karşın kitap genel okuyucu kitlesinde epey tanınan oldu ve böylelikle mega doz C vitamini efsanesien mucizevi özelliklere sahip mi, yoksa bu da bir öteki safsata mı?
Bilimsel Kanıtlar
Tıbbi ve akademik çevreler, yüksek doz C vitamininin yararlı mı ziyanlı mı olduğunu saptamaya çalışadursun, C vitaminin soğuk algınlığı ve gribe uygun gelip gelmediğine ait yapılmış birinci büyük inceleme Cochrane Collaboration tarafından 2004 yılında yayınlandı. Yapılan inceleme kapsamında, 65 yıllık bir mühlet içinde 10.000’den fazla deneği içeren 55 makale incelendi. Makalenin müellifleri, bu kapsamlı inceleme sonucunda “Toplum bireylerinin, soğuk algınlığı ya da gripten korunmak için aldıkları yüksek doz C Vitamin takviyesinin işe yaradığına dair rastgele bir delil bulunmamıştır.” sonucuna vardılar .
Geçtiğimiz ay, Cochrane Collaboration, bu incelemeyi güncelledi ve C vitamininin grip ve soğuk algınlığına tesiri olup olmadığını , daha yeni tarihli çalışmaları temel alarak tekrardan inceledi. Varılan sonuç benzeriydi: “Gripal enfeksiyonlarda tedavi hedefli alınan yüksek doz C vitamininin, hastalığın müddetini kısaltmak yahut semptomların şiddetini azaltma üzerinde net bir tesiri saptanmamıştır.”
Cochrane çalışmaları C vitamini ile soğuk algınlığı ortasındaki bağlantıyı üç açıdan incelemiş:
Düzenli C vitamini kullanmanın, soğuk algınlığına yakalanma ihtimali üzerine tesiri.
Düzenli alınan C vitamininin güzelleşme müddetine tesiri.
Hasta olduktan sonra alınmaya başlayan C vitaminin düzgünleşme mühletine tesiri.
Bu çalışmadan çıkan sonuçlar şöyle:
Düzenli alınan C vitamininin, toplum genelinde soğuk algınlığına yakalanma ihtimalini azalttığı tarafında bir bulgu yok. Yalnızca, çok fizikî aktivitede bulunan bireylerde ihtimalde bir azalma gözlenmiş. Lakin buradaki fizikî aktivite tarifi, hudutları önemli zorlayan aktivitelerden bahsediyor: maraton koşucuları, kutuplarda eğitim gören askerler, kayak sporcuları…. Bu gruptakiler dışındaki bireylerde, dayanak emelli C vitamini alıyor olmanın soğuk algınlığına yakalanma ihtimalini azalttığına ait rastgele bir olumlu tesir görülmemiş.
Düzenli C vitamini kullanan yetişkinlerde, düzgünleşme müddetinde ortalama %8 bir azalma gözlenmiş, bu sayı çocuklarda biraz daha yüksek: % 14. ( 1-2 gr C vitamini kullanan çocuklarda ise %18, yani grip belirtileri 10 gün yerine 8 gün sürüyor.)
Hastalandıktan sonra alınmaya başlanan C Vitaminin ise soğuk algınlığının güzelleşme sürecine rastgele bir tesiri olduğu saptanmamış.
C vitamininin soğuk algınlığı ve gribe tesiri olup olmadığını araştıran çalışmaların yanı sıra, kanser ve başka hastalıklara karşı kollayıcı olup olmadığını araştıran öteki çalışmalar da yapılmış. Bu çalışmaların büyük bir çoğunluğu, C vitaminin kanser ve öteki hastalıklara karşı rastgele bir esirgeyici tesiri olduğunu ispatlayamamış. Hatta, kimi çalışmalar, yüksek doz C vitamini almanın tümör büyümesini hızlandırdığı, böbrek yetmezliğine neden olabildiği hatta kemoterapi ilaçlarının tesirini azalttığı üzere olumsuz tesirleri olabildiğini göstermiş.
Peki ne yapmalı?
C vitamini, üstte da bahsettiğimiz üzere hayati değere sahip bir vitamin. Lakin yapılan çalışmaların sonucu ortak: takviye emelli C vitamini kullanmanın sıhhate kayda kıymet olumlu bir tesiri yok. C vitamininin argüman edilen çeşitli yararları (gribi önlemesi, bünyeyi ve bağışıklık sistemini güçlendirmesi, antioksidan ve kanser önleyici etkileri) yapılan çalışmalarda net olarak kanıtlanamamış durumda. Kısaca, şayet sağlıklı besleniyorsanız, yani günlük diyetiniz gereğince taze zerzevat ve meyve içeriyorsa, fizikî olarak vücudunuzu zorlayan bir ortamda yahut aktivite içinde de değilseniz, muhtemelen C vitamin kullanmanıza gerek yok. Esasen, besinlerinizden gereksiniminiz olan ölçüsü alıyor olmalısınız.
“Yok, ben illa C vitamini kullanmaya devam edeceğim, bence işe yarıyor.” diyenlere de son sefer anımsatalım:
Aldığınız yüksek doz C Vitamini, sizi soğuk algınlığı ve kanserden korumayacaktır, ancak bu denli delil yokluğuna karşın hala para verip idrarınızın rengini turuncuya boyamak yahut yakalandığınız gribin müddetini 8 günden 7 güne indirmek istiyosanız, karar size kalmış.