DOLAR 32,3273 % 0.22
EURO 35,1092 % -0.13
STERLIN 40,9194 % -0.3
FRANG 35,8419 % 0.36
ALTIN 2.308,42 % 1,36
BITCOIN 2.288.335 2.61

Bisiklete binmek, mevsiminde sebze-meyve tüketmek gibi basit önlemlerle küresel ısınmanın önüne geçebiliriz

Dünyamız süratle ısınıyor ve iklimler değişiyor. Her geçen gün milyarlarca yıldır var olan yaşlı dünyamızın istikrarını ellerimizle bozuyoruz. İklim değişikliği ve global ısınmanın tesirleri denince akla birinci gelen buzulların erimesi ve dünyanın sular …

Yayınlanma Tarihi : Google News
Bisiklete binmek, mevsiminde sebze-meyve tüketmek gibi basit önlemlerle küresel ısınmanın önüne geçebiliriz

Dünyamız süratle ısınıyor ve iklimler değişiyor. Her geçen gün milyarlarca yıldır var olan yaşlı dünyamızın istikrarını ellerimizle bozuyoruz. İklim değişikliği ve global ısınmanın tesirleri denince akla birinci gelen buzulların erimesi ve dünyanın sular …

Dünyamız süratle ısınıyor ve iklimler değişiyor. Her geçen gün milyarlarca yıldır var olan yaşlı dünyamızın istikrarını ellerimizle bozuyoruz. İklim değişikliği ve global ısınmanın tesirleri denince akla birinci gelen buzulların erimesi ve dünyanın sular altında kalması senaryosuydu lakin şu anda iklim değişikliğinin beşerler ve gezegenimiz üzerindeki tesirinin bundan çok daha fazla olduğu görülüyor.

Karbon salımının artmasıyla birlikte kanser, kalp krizi ve teneffüs yolları üzere hava kirliliği kaynaklı hastalıklar ve ölümlerde büyük bir artış görüldü. Yeniden karbon salımı ve atmosferdeki su buharı oranının değişmesi üzere nedenlerle artık sel, kasırga, orman yangınları üzere doğal afetleri daha sık yaşıyoruz. Pekala fakat global ısınmaya karşı bizler ne yapabiliriz?

Üstelik pandemi sebebiyle neredeyse son bir yılda vaktimizin çoğunluğunu konutlarımızda geçirirken. Dünya ortalamasına bakıldığında insanların konutlarında harcadığı elektrik, doğal gaz ve öbür yakıtlar, dünyadaki karbon salımının yüzde 15’ine sebep oluyor. Konutlarımızda sebep olduğumuz gereksiz sera gazlarını aslında kolay formüller uygulayarak azaltabilir, birtakım önlemlerle kimyasal hususların suya ve toprağa karışmasını önleyebiliriz.

Evlerde kullanmadığımız elektronik eşyaları prizden çekerek yüzde 25 oranında elektrik faturasından tasarruf sağlayabiliriz.
1- Elektronik eşyaları stand-by pozisyonda bırakmayın ya da fişlerini prizden çekin
Energy Saving Trust bilgilerine nazaran konutlarda prizlere takılan elektronik eşyalar ve bunların stand-by (çalışır durumda) bırakılması meskendeki elektrik faturalarımızın yaklaşık yüzde 25’ine neden oluyor.
Avrupa’da bir aile, elektronik eşyaları açık bırakması ya da prizden çekmemesi nedeniyle konut başına yıllık ortalama 100 euro fazla elektrik faturası ödüyor.

Elektronik eşyaları tuşuna basarak kapatmak ve mümkünse bu aygıtların fişlerini prizden çekmek bütçeye katkısı yanında global ısınmanın da tesirini azaltacak kolay bir uygulama. Bizler konutlarımızda görmesek de dünyadaki elektriğin yüzde 71’i termik santrallerde çoğunluğu kömür olmak üzere fosil yakıtlarla elde ediliyor. Yani aslında elektrikli otomobiller tabiat dostu üzere görünse de kullandıkları elektriğin yüzde 71’i fosil yakıtlardan elde ediliyor ve dünyada karbon salımına neden olan en büyük etken de bu termik santraller.

Bu sebeple bizim meskenlerde yapabileceğimiz şey, mümkün olduğu kadar az elektrik tüketmek. Bu sebeple bilgisayarınızı, televizyonunuzu, ütüyü ya da saç kurutma makinenizi kullanmadığınız vakit fişten çekin. Cep telefonlarınızın şarj aletini de yeniden işiniz bittikten sonra prizden çekmelisiniz.AB ormansızlaştırılan bölgelerden yapılan besin ve odun ihracatına yasak getirmeye hazırlanıyor.

2- LED ampuller ve güç dostu elektronik eşyalar
Bu vereceğimiz tavsiye size kısa vadede para harcatabilir lakin uzun vadede karlı çıkacaksınız. Evvelce sıklıkla kullandığımız armut halindeki ampuller, elektrik gücünü yüzde 90’lara varan oranlarda ısıya çevirir. Bu ampuller elektriğin yalnızca yüzde 10’uyla aydınlatma sağlar.

Ancak LED lambalarda durum hayli farklı. LED İngilizce “light emitting diode” yani Türkçesiyle “ışık üreten diyot” manasına geliyor. LED ampuller neredeyse hiç ısı yaymıyor ve elektrik tüketimi klasik ampullere nazaran yüzde 90’lara varan oranlarda daha düşük. Bu sebeple evlerinizdeki tüm eski sarı lamba ve florasanları kaldırıp yerine LED ampuller takabilirsiniz. Bu sayede büyük oranda tasarruf sağlamak ve doğayı korumak mümkün.

Bunun yanında şayet uzun yıllardır kullanıyorsanız su ısıtıcı (kettle), ütü, fırın, buzdolabı ve televizyonlarınız eski teknolojiye sahip olabilir ve daha fazla elektrik yakıyor olabilir. Elektronik eşya alırken üzerlerinde “A+, A++, B” üzere işaretler olacaktır. Bu, o aygıtın ne kadar elektrik yaktığını gösterir. Yeni elektronik eşya alırken bu üzere özelliklere dikkat ederseniz, elektrik kullanımını azaltabilirsiniz.

ABD, global ısınmanın tesirlerini azaltmak hedefiyle binlerce yıl yaşayan sekoya ağaçlarını klonluyor
Saç kurutma makineleri çok fazla elektrik tüketir, ayrıyeten rasyon yaydıkları için sıhhate ziyanlıdır ve bebeklerde kullanılmamalıdır.

3- Ütü, saç kurutma makinesi, fırın üzere gereçleri çok sık kullanmayın
Evde sıklıkla kullandığımız kimi elektronik aygıtlar var ki, bunlar olağan bir bilgisayar ekranının 10 katından bile fazla elektrik tüketiyor. Bu aygıtlar genelde elektrik gücünü ısı gücüne çeviren elektronik eşyalar.

Bu sebeple ütü, fırın, küçük fırın, saç kurutma makinesi, mikrodalga fırın, elektrik süpürgesi ve elektrikli ısıtıcılar üzere elektronik eşyaları daha az kullanırsak, ya da kullanırken daha dikkatli olursak elektrik tüketimini önemli derecede azaltabiliriz.

Ütü yaparken 15 dakikayı geçmeyin. Son birkaç elbisenizi ütüyü prizden çektikten sonra ütüleyebilirsiniz. Böylelikle güç tasarrufu sağlamış olursunuz. Elektrikli fırınları çok kullanmak yerine tıpkı yemeklerin tencere ya da tavada yapılan versiyonları varsa, onları tercih edin. Şayet konuttan dışarı çıkmayacaksanız saç kurutma makinesi kullanmak yerine saçınıza havlu sarın. Elektrik süpürgenizi dikkatli kullanın. Bunun yanında çamaşır makineleri sıkma ve kurutma yaptığında çok yüksek ölçüde elektrik yakar. Bu sebeple çamaşırları az biraz biriktirip toplu yıkamakta yarar var. Deterjanlar yüzde 8 ila 12 oranında elbiselerimizde kalıyor ve birçok cilt hastalıklarına sebep olabiliyor.

4- Çamaşır deterjanı, yumuşatıcı, şampuan, çamaşır suyu kullanmaktan kaçının
Bu hususun elektrik kullanımıyla ilgisi olmasa da doğayı müdafaa tarafıyla kıymeti epey büyük. Hepimiz konutlarımızda sıklıkla deterjan, şampuan, çamaşır suyu katkılı paklık jelleri kullanıyoruz. Lakin tüm bu materyaller ağır kimyasallar içeriyor ve mutfağımızdaki, banyomuzdaki ve tuvaletimizdeki musluk ve lavabolar yoluyla içme sularına, toprağa, akarsu, göl, deniz ve okyanuslara karışıyor.

Bu olumsuz durum haliyle bize geri dönüyor. Çünkü toprağın, havanın ve suyun kirlenmesi demek, insanların yedikleri, içtikleri besin eserlerinin de zehirlenmesi manasına geliyor.

Ancak biz her şeyden evvel bu unsurları kullanarak konutlarımızda kendi kendimizi zehirliyoruz. Kullandığımız çamaşır suyu ve deterjanlar, yüzde 8-12 ortasında çamaşırların içerisinde kalıyor. Bu da biz farkında olmasak da birçok cilt hastalığına sebep oluyor. Birtakım uzmanlar bu kimyasalların deri yoluyla bedene girme ihtimali olduğunu ve kanser üzere hastalıklara sebebiyet verebileceğini belirtiyor.

Aynı şey şampuanlar, konut parfümleri ve bulaşık deterjanları için de geçerli. Hatta kullandığımız parfümler ve deodorantlar bile… Tüm bu saydığımız eserler kimyasallar içeriyor ve kullandığımız vakit bir formda bedenlerimize girerek hastalıklara sebep oluyor.

Özellikle çamaşır suyu ve paklık jellerinin banyo, tuvalet ve mutfaklarda bıraktığı o hoş koku, aslında çok ağır sentetik kimyasallar içeriyor. Biz konutumuz hoş koksun derken kendimizi zehirliyoruz. Şampuanlar ve parfümler de durum çabucak hemen birebir. Hatta diş macunlarında bile bedene ziyanlı kimyasal unsurlar bulunuyor.

Bu sebeple bahsi geçen bu eserleri tüketmeyi azaltmalı, ferdî bakım ve mesken paklığında doğal ve organik bazlı eserler kullanmalıyız.

5- Konuttaki ısı yalıtımını artırın, kışın mesken içinde dahi kalın giyinin
Kışın konutlarımızı sıcak tutmak için onu ne kadar ısıttığımızdan fazla, içerideki ısıyı nasıl koruduğumuz aslında daha kıymetli.

Bu sebeple bilhassa kapı ve pencerelerden gelen soğuğu önlemek için ısı yalıtımı âlâ olan, çift camlı, kenarları süngerli ve vakumlu eserler almakta yarar var. Meskenlerin ve apartmanların dış cephe ve çatı yalıtımı biraz maliyetli olabilir lakin sizi uzun vadede kara geçirecektir. Bu sayede daha az elektrik ve doğal gaz yakacak ve karbon salımını azaltmış olacaksınız.

Bunun yanında birçok hekim kışın meskeni hamam üzere ısıtmanın sıhhat açısından hakikat olmadığını, meskenin ısısının ortalama 20 derecede tutulması gerektiğini belirtiyor. Bu sebeple kışın konutta tişörtle ya da şortla dolaşmak pek de gerçek bir şey değil. Ayrıyeten konutlarımızın içerisindeki hava dışarıya göre epey pis. Konutu çok derecede ısıtıp kapı ve pencereleri de kapadığınız vakit soluduğunuz hava çok da sağlıklı değil.

Bu sebeple mevsimine nazaran yaşamalı, yazın nasıl tişört ve şortla geziyorsak, kışın meskende de kışlık kıyafetlerimizi giymeliyiz. Bunun yanında klimalar, konutta ve iş yerlerinde soluduğumuz havayı hayli kirletiyor ve çok elektrik yakıyor. Bu sebeple yazın klimalardan fazla vantilatör kullanımı daha sağlıklı ve daha az güç tüketimine neden oluyor.

5- Isıtma sistemleri doğal gaz ve petrol bazlı değil, elektrikli olmalı
Dünyadaki nüfusun artık büyük bir kısmı kentlerde yaşıyor. Kentlerde yaşayan bir ailenin konutta sebep olduğu karbondioksit (CO2) ölçüsü 2.7 ton civarında. Ve bu ölçü yalnızca ısınma için geçerli. Konutlarda kullandığımız elektriğin yüzde 71’nin fosil yakıtlardan elde edildiği gerçeğini de hesaba katarsak, bir hane yılda ortalama 4-5 ton CO2 açığa çıkarıyor.

Bu sebeple meskeni ısıtırken kullanılan yakıt epey değerli. Avrupa’da 2023’ten sonra yeni yapılan meskenlerde ısıtma sistemleri doğal gazlı değil, elektrik güçlü sistemler olacak.

Elektrikli sistemlerin bilhassa de elektrikli kombilerin randıman oranı yüzde 99 civarında. Bu sebeple meskeni ısıtan kombi üzere sistemlerde elektrik kullanılması epey kıymetli. Avrupa’da bilhassa de kırsal kesimde mazotla çalışan kalorifer sistemleri epeyce yaygın. Fakat yeni yapılan konutlarda bu sistemler artık kullanılmayacak.

Elbette konutlarda kullandığımız elektrik de çok temiz değil. Fakat doğal gaz ve mazota nazaran çok daha verimli ve etraf dostu olduğunu söylemek mümkün. Bu sebeple mümkünse konutlarda elektrikli sistemlerle çalışan kombi, kalorifer, şofben tercih etmekte yarar var.

6- Konutta güneş panelleri, elektrikli ve hidrojenli araçlar

Belki apartmanda yaşayanlar için çok uygulanabilir olmasa da şayet bahçeli müstakil bir meskende yaşıyorsanız, güneş panelleri ve elektrikli araçlara geçmeniz karbon salımını azaltmada büyük oranda yardımcı olacaktır.

Artık dünyada bir çok ülkede güneş panelleri sistemleri ucuzladı ve teknolojisi ilerledi. Artık bir kalemden bile daha ince konut tipi güneş panelleri satın alabiliyorsunuz.

Güneş panelleri müstakil bir meskende elektrik faturasını yüzde 80-90 oranda azaltabiliyor. Şayet çatınıza ya da bahçenize konutunuzun gereksiniminden daha büyük bir güneş paneli sistemi kurarsanız, ürettiğiniz elektriğin kullandığınızdan fazlasını güç şirketlerine satıp para dahi kazanabiliyorsunuz. Bu sebeple imkanınız varsa konutunuza güneş paneli kurabilir ya da güneş güçlü su ısıtıcıları satın alabilirsiniz.

Elektrikli araçlar meskenlere kurulan güneş panelleri sayesinde yavaş da olsa 0 emisyonla şarj edilebiliyor.
Evlerimizde mazot ya da akaryakıt üzere fosil yakıtları üretemeyiz. Lakin elektrikli bir otomobiliniz varsa, güneş panellerinden elde ettiğiniz sürdürülebilir enerjiyi aracınıza yükleyebilir ve sıfır emisyonlu bir hayat yaşayabilirsiniz.

Bunun yanında artık bildiğimiz musluk suyundan sıvı hidrojen elde eden mesken tipi kimi elektroliz aletleri piyasaya çıkıyor. Bu aletler de genel olarak aktüel panellerine bağlı. Şayet hidrojenli bir aracınız varsa, yüzde 100 oranda konutunuzda bu sistemlerle sıvı hidrojen (yeşil hidrojen) elde edebilir ve aracınızın karbon salımını 0’a indirebilirsiniz. Sıvı hidrojen elde eden bu elektroliz aletleri birebir vakitte mesken ısıtmada da kullanılıyor.

Belki şu anda bu yeni sistemler çok yaygın değil ya da epeyce verimli çalışmıyor olabilir. Fakat bu sistemlere ilgi arttıkça şirketlerin yatırımı da artacak, ve çok daha ucuza ve gelişmiş teknolojilerle bu sistemlerden yararlanabileceğiz.

7- İşinize toplu taşıma ya da bisikletle gidin
Son yıllarda internet üzerinde bisikletle alakalı birbirine misal birtakım telaffuzlar dolaşıyor; “Kapitalizm bisikleti sevmez” diye lakin bu nispeten yanlışsız. En azından karbon salımı açısından.

Bisiklet dünyada en çok kullanılan taşınabilir araç pozisyonunda. Bilhassa Hollanda, Belçika, İsveç, Danimarka üzere gelişmiş ülkelerde ve Çin, Vietnam, Hindistan üzere kalabalık ülkelerde de epeyce yaygın.

Son yıllarda sıhhatle alakalı birçok meseleyle yüzleştiğimizi de göz önüne alırsak, şayet mümkünse ve meskenimiz iş yerine çok uzak değilse otomobillerimizi bir kenara bırakarak bisiklet kullanmamızda yarar var. Diyelim ki iş yerine bisikletle yarım saatte gidebiliyorsunuz. Bu günde bir saat kardiyo antrenmanı (kalp ritmini artırma ve kilo verme antrenmanı) yapmanız manasına gelir. Ayrıyeten hiçbir formda karbon salımı da yapmazsınız.

İşinize bisikletle gidip gelirseniz, haftalık yapmanız gereken sporu da hayatınıza yedirmiş olursunuz. Hem spor salonu masrafından da kurtulursunuz hem de spora harcadığınız vakitten.
Bunun yanında otobüs, metro, tramvay üzere toplu taşımaları tercih ederseniz şahsi araçlarınızdan yüzlerce ve hatta binlerce kat daha az karbon salımına neden olursunuz. Üstelik toplu taşıma duraklarına yürümeniz ve hareket etmenizin de sıhhatinize yararı var.

8. Mevsiminde zerzevat meyve yiyin, lokal eserler tüketmeye çalışın
Dünyanın globalleşmesiyle birlikte ülkeler ortası meyve-sebze ithalat ve ihracatı arttı. Soğutma sistemlerinin gelişmesi, dondurulmuş besinler, tarım ve seracılık alanında süratle ilerleyen bir dünyada artık yaz meyveleri olan çilek, karpuz ya da şeftali üzere meyveleri 4 mevsim sofralarda görmek mümkün.

Peki fakat bunun global ısınmayla alakası nedir?

Mevsiminde zerzevat ve meyve tüketmediğimiz vakit, yaz ve kış meyvelerinin farklı mevsimlerde üretilebilmesi için büyük bir güç sarfiyatı yapılıyor. Örneğin kışın çilek üretimi için devasa seralar ısıtılıyor, güneşi taklit eden lambalar kullanılıyor. Velhasıl yaz mevsimini taklit edebilmek için teknolojinin bütün imkanları kullanılıyor. Halbuki çilek mevsiminde yendiği vakit yalnızca sulama yapmak suretiyle tarlalarda üretilebiliyor.

Bunun yanında artık her market ve manavda görmeye alıştığımız kivi, muz, ananas, mango, tutku meyvesi, ejder meyvesi ya da papaya üzere meyveler yalnızca belli ülkelerde üretilebiliyor. Bu meyvelerin ülkeler ortası sevkiyatı için gemiler, kamyonlar, uçaklar ve öbür araçlar büyük bir güç tüketimine sebep oluyor.

Aynı şey ülke içi üretim için de geçerli. Örneğin siz mahallî üreticilerden alışveriş yapmayıp, tıpkı ülkenin diğer bölgelerinden gelen eserleri tercih ederseniz, bu da yeniden büyük bir güç ve vakit kaybına sebep oluyor. Elbette çay, kahve, kakao üzere dünyada sıklıkla tüketilen eserleri hepimiz severek tüketiyoruz ve bu eserler yalnızca belirli ülkelerde üretiliyor. Lakin mümkün olduğu kadar mevsiminde ve mahallî üreticilerin yetiştirdiği zerzevat, meyve ve öteki besin eserlerini tüketirsek global ısınmayı da azaltmış oluruz.
9- Paketli besinleri azaltın, tek kullanımlık plastikler kullanmayın
Hepimiz marketlerden paketlenmiş besinler alıyoruz. Susadığımız vakit elbette bir bakkala gidip su alacağız. Lakin bu durumun tabiata olan tesirini hiç düşündük mü?

Gıdalar genel olarak ucuz olması sebebiyle plastik ya da alüminyum bazlı hususlarla paketleniyor. Bu da besin kesiminin aslında her sene milyonlarca ton “tek kullanımlık kimyasal maddeler” üretmesi manasına geliyor. Paketleme sanayisinin ürettiği kimyasal plastiklerin üretimi büyü bir güç tüketimine sebep olurken, bu plastik hususların geriye düşmesi farklı bir kaygı, tabiata karışması başka bir kaygı.

Her istikametiyle global ısınmaya ve etraf kirliliğine sebep olan bu kesimin gezegenimize ziyanını şöyle özetleyebiliriz. Her sene deniz ve okyanuslara 300 milyon ton plastik husus karışıyor. Bu plastiklerin ölçüsü o kadar büyük ki, Türkiye’nin yüzölçümünden daha büyük bir alanı kapladığı belirtiliyor. Kimi çevreciler bu plastiklere “dünyanın 6’ıncı kıtası” yakıştırması yapmış. Bu plastikleri de toplamak, temizlemek tekrar vakit ve güç sarfiyatına sebep oluyor. Geri dönüştürüldüğü tez edilen birçok plastik aslında yalnızca birkaç sefer geri dönüştürülebiliyor ve sonra ya tabiata salınıyor ya da yakılarak yok ediliyor ve karbon salımına sebebiyet veriyor. Bu sebeple hayatımızdaki paketli besinleri azaltmalı, tek kullanımlık plastik poşet, pet şişe, plastik, bardak, tabak, çatal kaşık üzere eserleri hiçbir formda kullanmamalıyız. Bu sebeple su içmek istiyorsanız yanınızda her vakit cam bir şişede su taşıyabilir ya da bir termos kullanabilirsiniz.

10- Konutunuzda bitki, çiçek, zerzevat ve meyve yetiştirin
Son olarak meskeninizde şayet imkanınız varsa her türlü bitki ve yeşillik yetiştirin. Örneğin bahçeniz varsa kendi zerzevat ve meyvenizi yetiştirebilirsiniz. Ya da balkonunuz varsa hiçbir yapay gübre ve hormona muhtaçlık duymadan küçük biberler, domatesler, nane, kekik, fesleğen üzere yemeklerinizde sıklıkla kullandığınız eserleri kendiniz yetiştirebilirsiniz.

Bu durum, etrafınızdaki ekosistemin gelişmesine de yardımcı olacaktır. Bahçeniz ya da balkonunuzdaki çiçeklerden arılar polen toplayarak bal yapar. Ayrıyeten konutunuzun içerisinde olsun ya da olmasın her türlü yeşil bitki ve çiçek fotosentez yapar ve tabiattaki karbondioksit gazını emer. Örneğin aloe vera üzere bitkiler geceleri oksijen üretir ve havayı temizlemeye yardımcı olur. Odanızda, mutfağınızda ya da salonunuzda gönül rahatlığıyla yetiştirebilirsiniz. Global ısınma gerçek ve tesirleri büyük. Bu sebeple günlük hayatımızda yapacağımız küçük değişiklikler bile tabiata ve sıhhatinize büyük katkılar yapabilir.
https://tr.euronews.com/