Uyku müddetinin insan sıhhatine tesirleri ve sağlıklı bir uyku için dikkat edilmesi gerekenlere ait değerlendirmelerde bulunan Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Uyku Kliniği Sorumlusu Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, uykuda vaktin, derinliğin ve kalitenin…
Uyku mühletinin insan sıhhatine tesirleri ve sağlıklı bir uyku için dikkat edilmesi gerekenlere ait değerlendirmelerde bulunan Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Uyku Kliniği Sorumlusu Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, uykuda vaktin, derinliğin ve kalitenin kıymetli olduğunu, bunun 1930’ların başından bu yana kanıtlandığını tabir etti.
Prof. Dr. Akkoyunlu, evre 1, evre 2, evre 3 ve REM olarak çeşitli evrelere ayrılan uykuda, evre 3 ve REM’in derinliğinde azalma varsa ve kişi derin uyuyamıyorsa uyku kalitesinde de değişiklikler meydana geldiğini belirtti.
‘Uyku mühleti 7 saatten az olduğunda hayat müddeti önemli biçimde azalıyor’
Bu değişiklikleri “hafıza sıkıntıları, duygusal bozukluklar, koroner arter üzere hastalıklar, tansiyon ile şekerin denetim altına alınamaması” biçiminde sıralayan, uykunun kalitesinin, derinliğinin, saatinin ve bölünmemesinin epeyce değerli olduğunu anlatan Akkoyunlu, şu ihtarlarda bulundu:
8 saat olan ülkü uyku müddetinde 7 saatten az ya da 9 saatten fazla uyunduğunda patolojik durum kelam konusu hale geliyor. Uyku müddeti 7 saatten az olduğunda ömür müddeti önemli halde azalıyor, kalp hastalıkları üzere ek rahatsızlıklar ortaya çıkıyor, 9 saatin üzerine çıktığında da vefat riski artıyor. Yani ‘Çok uyudum, bu daha iyi’ kanısı yanlış. Çok uyuduğunuzda, az uyuduğunuz vakit var olan mevt riskinden daha fazla risk ortaya çıkıyor.
Duygusal reaksiyonlar
İnsan psikolojisinin sağlıklı olması için beynin iki türlü çalıştığını lisana getiren Akkoyunlu, hislerin beynin bazal kısmı denilen çekirdekler tarafından denetim edildiğini, bunların daha heyecanlı reaksiyonlar verilmesini, kızma, ağlama, üzülme ve sevinme üzere aksiyonları sağladığını, beynin ön bölgesindeki “frontal lob” denilen prefrontal bölgesinin de “Sakin ol, artık değil” halinde ikazlar yolladığını söz etti.
Prof. Dr. Akkoyunlu, bunlar ortasındaki istikrarın uykunun sağladığı entegrasyonla olgunlaştığını, uyku az ya da kalitesiz olduğunda ya da uyunamadığında beynin prefrontal korteksindeki baskılayıcı halin duygusal coşku üzerinde ortadan kalktığına dikkati çekti. Akkoyunlu, bu nedenle duygusal patlamalar yaşanan ve kızarken sevinilen dengesizlik durumunun yaşandığını vurguladı.
‘Önü alınamayan toplumsal kaoslar’
Uyku bozukluğunun hafızada bozulmalara da neden olduğunu, kişinin manaya ve yorumlama kabiliyetini azalttığını aktaran Akkoyunlu, bunların depresyon, ajitasyon bazen de önü alınamayan toplumsal kaoslara yol açtığını kaydetti. Akkoyunlu, uyku sorununun, hesaplamalarda problemler oluşturduğunun, kaza riskini mesela vinç operatörlüğü üzere dikkat gerektiren işlerde önemli formda kaza oranlarını artırdığının altını çizdi.
‘Ders çalışmak için uyumamak yanlış’
Prof. Dr. Akkoyunlu, uykunun, beyinde kısa hafızanın uzun hafızaya aktarılmasını ve kısa hafızanın yine boşaltılmasını sağladığını, ön belleği boşaltarak uzun belleğe aldığını anlatarak, “Eğer ders çalışmak için uyumuyorsanız yanlış yapıyorsunuz zira bilgiler ön bellekte kalacak. Alt belleğe aktarılamayacağı için de çok kısa müddette bilgiler unutulacaktır” sözlerini kullandı.
‘Tansiyon dengelenir’
Uykusuz kalındığında motor kompleksin birlikte çalışması gereken işlerin yapılmasının engelleneceğini belirten Akkoyunlu, “Bilişsel işlev denilen kısımda, gece uyku esnasında gün içindeki gerilimlerin atıldığı, dinlenme durumunun yaşandığı bir ana geçilir. Ayrıyeten, kalp damar sisteminin biraz daha sakinleşmesi ve tansiyonun düşmesi sağlanır, böylelikle tansiyon dengelenir. Uyku alınmazsa bunlar bozulur” diye konuştu.
Prof. Dr. Akkoyunlu, düzgün bir uyku gerçekleşmediğinde, buna başlamadan evvel salgılanan ve “mutluluk hormonu” diye bilinen melatoninin salgılanamadığını, bunun da kanser dahil birçok hastalığı tetiklediğini söz etti. Büyüme hormonunun yalnızca uykuda salgılandığına dikkati çeken Akkoyunlu, gelişimini tamamlamış birisi için bunun önemli ehemmiyeti olduğunu anlattı.
‘Cilt hoşluğu uykuya bağlı’
Prof. Dr. Akkoyunlu, bu hormonun erişkinlerde bedenin yenilenmesini, yıpranmış yahut eskimiş dokuların yıkılarak oraya yeni dokuların gelmesini sağladığına değinerek, şunları kaydetti:
Bu sistemi bozduğunuzda erken yaşlanmalar, kırışıklıklar, saç ağarması üzere birçok duruma neden olur. Cildin güzelleşmesi bile uykuya bağlıdır. Öğle ekstradan bir saat uyuduğunuzda, cildinizdeki nemin dahi dengelendiğini görürsünüz. Uyku sırasında leptin ghrelin hormonları etkin salgılanır. Bunlar gece boyunca bizi tok meblağ. Bu hormonlar karaciğerde gün boyunca biriken besinin fazlalıklarını, kaloriyi kana vererek gece yemek yemenizi mahzurlar ve çok daha yüksek ölçüde kalori harcarsınız. Bunlar sizin kilonuzu istikrarlar. Uyku bozukluğu olanlarda en sık gördüğümüz şey, karaciğer yağlanmasıdır. Özetle kilonun düzenlenmesi, erken yaşlanmanın önlenmesi, karaciğer, beyin, kalp ve ruh sıhhati açısından uyku epeyce pahalıdır.