The Economist’ten çarpıcı analiz: Seçimden önce kesin artacak

The Economist mecmuası, enflasyonun üç haneye yükseldiği Türkiye’de milyonlarca kişinin yoksulluk hududunun altında kaldığını, dolara kaçışın bile enflasyon karşısında korunma için kâfi olmadığını yazdı. Önümüzdeki yıl için seçimlerin yapılacağını hatırlatan mecmua, siyasi hayatı tehlikede olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın harcamaları artıracağının neredeyse kesin olduğunu öne sürdü.

Ünlü İngiliz iktisat mecmuası The Economist’in son sayısında, Türkiye’de artan enflasyon ve yoksulluğa dair dikkat çeken bir yazıya yer verildi. “Türkiye üç haneli enflasyonla boğuşuyor” başlıklı makalede, bu yılki kurban bayramının nasıl geçtiğine dair izlenimler de yer aldı. Önümüzdeki yıl için seçimlerin yapılacağını hatırlatan mecmua, siyasi hayatı tehlikede olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın harcamaları artıracağının neredeyse kesin olduğunu öne sürdü.

Yılın birinci birkaç ayında iktisada güç veren tüketici talebindeki artışın gücünün tükenmeye başladığına değinen mecmua, sıradan Türklerin enflasyonla baş etme yollarının tükenmekte olduğunu yazdı.

Kurbanlık satışlarının bu sene geçen yıllara kıyasla çok düşük kaldığı aktarılan yazıda, geçen bayramda getirdiği tüm koyunları satan Gaziantep’te Ali Ertürk isimli çiftçinin bu yıl yalnızca getirdiklerinin dörtte birini sattığını söylediği aktarıldı.

Dergiye konuşan Hasan isimli bir fabrika emekçisi de, 5 bin TL’ye (290 dolar) bir koyun satın aldığını ve bunun aylık fiyatına denk olduğunu söylerken, pazardaki birçok kişi eli boş dönerken bu durumdan yalnızca hayvanların şad olduğu yazıldı.

‘Resmi enflasyon sayılarına güvenilmiyor’

Dünya genelinde insanların artan enflasyonla birlikte yaşamayı öğrenmekte olduğunu, Türkiye’de ise insanların denetimden çıkan enflasyonla karşı karşıya bulunduğunu aktaran The Economist, hükümetin yayımladığı enflasyon sayılarına da güvenilmediğine işaret etti. Mecmua haziranda resmi enflasyon yüzde 79 olurken bağımsız araştırmacıların bu oranı yüzde 160 ölçtüğünü, araştırmalara nazaran halkın yüzde 70’inin resmi enflasyon yerine bu sayıya inandığını aktardı. Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG), haziran enflasyonunun yüzde 175 olduğunu açıklamıştı.

‘Milyonlarca kişi yoksulluk hududunun altında yaşıyor’

TL’deki süratli paha kaybı ve artan enflasyonla birlikte orta sınıfın eridiğine işaret edilen makalede, mavi yaka çalışanlardan, gençlerden ve emeklilerden milyonlarca kişinin yoksulluk hududunun altına düştüğü, bu sonun da dört kişilik bir aile için yaklaşık 1200 dolar olduğu aktarıldı.

Artan fiyatlara karşın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın isteğiyle uygulanan düşük faiz oranlarının tesiriyle talebin arttığına ve parası olanların otomobil, elektronik aletler ve öteki eserlere para saçtığını aktaran mecmua, ekonomist Arda Tunca‘nın “İnsanlar mümkün olan en kısa müddette paralarını harcıyor zira paralarının kıymeti kesinlikle düşecek” yorumuna yer verdi.

Söz konusu özel tüketim harcamaları ve rekor kıran ihracatla birlikte iktisadın yılın birinci çeyreğinde yüzde 7.3 oranında büyüdüğünü fakat çok az Türk’ün bu büyümenin yararını hissettiğini öne süren mecmua, insanların yüzde 70’ten fazlasının son bir yılda ekonomik durumlarının berbata gittiğini söylediğini, düzgüne gitti diyenlerin oranının yalnızca yüzde 10 olduğunu kaydetti.

‘Türkler pay senedi ve kripto paralara yöneldi’

Türklerin TL’deki bedel kaybı nedeniyle satın alma güçlerini korumak üzere dövize güvenme eğiliminde olduğunu, bankalardaki döviz mevduatların oranının 2019’dan bu yana TL’ninkinden fazla olduğunu fakat kurda bu yıl kaydedilen yaklaşık yüzde 30’luk artışa karşın doların bile enflasyon karşısında kâfi muhafazayı sağlamadığını yazan mecmua, bu nedenle birçok Türk’ün tasarruflarını pay senedi ve kripto para üzere daha oynak varlıklarda değerlendirdiğini belirtti. Makalede ayrıyeten Türkiye’de internet kullanıcılarının yaklaşık yüzde 19’unun kripto para sahibi olduğunu, bunun da dünyada en yüksek beşinci oran olduğu yazıldı.

‘Bırak aile kurmayı, kendimizi bile geçindiremiyoruz’

Daha varlıklı kesitin gayrimenkule yöneldiğini, konut fiyatlarının yüzde 182 oranında arttığını, burada bir balon oluştuğunu, İstanbul’da konut fiyatlarının üçe katlandığını aktaran mecmua, gençlerin bir aile kurmak şöyle dursun, kendi başlarına bile yaşayamadıklarını söylediklerini aktardı.

Türkiye’de benzeri fiyat artışlarının 1980’li ve 1990’lı yıllarda da görüldüğünü fakat daha öngörülebilir siyasetler sayesinde o periyotta enflasyonla başa çıkmanın daha kolay olduğunu aktaran mecmua, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük faiz ısrarı nedeniyle yetkililerin TL’yi desteklemek ve enflasyonu frenlemek için öbür tedbirler aldığını lakin bunların hiçbirinin işe yaramadığını yazdı.