TÜİK Lider Yardımcısı İbrahim Demir, açıklanan mayıs ayı enflasyonuna ilişkin sepet datalarının yayınlanmamasına ait açıklama yaptı. Demir, bilgilerin AB üyesi ülkelerindeki şeffaflığa ahenk sağlamak için kaldırıldığını argüman etti.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun mayıs ayına ait açıkladığı enflasyon bilgilerine nazaran, aylık bazda yüzde 2,98 artarak yıllık bazda yüzde 73,50 oldu. Böylece, enflasyon son 24 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. TÜİK’in mayıs ayı enflasyonuna ilişkin sepet datalarını yayınlamaması ise yüksek enflasyon bilgilerine ‘sansür’ olarak yorumlandı.
Türkiye İstatistik Kurumu Lider Yardımcısı İbrahim Demir, tüketici fiyat endeksinin yer aldığı tablolarda yapılan değişikliğin ‘şeffaflıktan’ ötürü kaldırıldığını savundu. Demir, Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile gelişmiş ülke istatistik ofislerinin fiyat istatistikleri yayınlamadaki şeffaflık seviyesine ahenk sağladığını belirtti. Demir ayrıyeten bu durumun piyasadaki fiyat hareketlerinin kullanıcılar tarafından daha gerçek okunması ve takip edilmesine imkan vereceğini belirtti.
‘Uyum sağlamak…’
Kelam konusu tabloların sunum formu ve içeriği konusunda piyasadaki fiyat hareketlerinin kullanıcılar tarafından daha hakikat okunması ve takip edilmesine imkan verecek kimi düzenlemeler yapıldığını aktaran Demir, “Eurostat’ın TÜFE dataları konusundaki dağıtım siyaseti ve şeffaflık kriterlerinin yanı sıra AB üyesi ülkeler ve gelişmiş ülke istatistik ofislerindeki uygulamalar incelendiğinde, TÜİK’in bu düzenlemeyi yaparak 33 ülkenin fiyat, tartı, endeks yayınlama durumu ve TÜFE haber bülteni açıklama periyotlarına ahenk sağlamayı amaçladığı görülmektedir” sözünü kullandı.
33 ülke fiyat bilgisi paylaşmıyor
Ülkelerin TÜFE husus fiyatlarını açıklama durumuna bakıldığında 33 ülkenin yarısının hiçbir biçimde fiyat bilgisi paylaşmadığının, yaklaşık yüzde 27’sinin ise seçilmiş unsurların aylık ortalama fiyat bilgisini açıkladığının tespit edildiğini belirten Demir, şunları kaydetti: “Fiyatı açıklanan seçilmiş hususların ekseriyetle günlük tüketimde yer alan (gıda) ve homojenlik arz eden unsurlar olduğu gözlemlenmiştir. Haftalık olarak seçilmiş hususlara ait fiyat yayımlayan Çek Cumhuriyeti’nde ise paylaşılan fiyatların barkod verisine ilişkin olduğu belirtilmektedir.”
‘Türkiye, 5’li seviyede seçilmiş unsurların fiyatını açıklamaya devam edecek’
Demir şöyle devam etti:
“Ülkelerin fiyat yayımlama durumu incelendiğinde 17’si açıklamıyor, 9’u seçilmiş unsurların aylık ortalamasını, 1’i seçilmiş hususların haftalık ortalamasını, 3’ü sadece akaryakıt fiyatını, 3’ü ise yıllık seçilmiş unsur ortalamasını kamuoyu ile paylaşmaktadır. Türkiye, unsur fiyatları yerine 5’li seviyede seçilmiş hususların fiyatını açıklamaya devam edecektir.”
Ülkelere nazaran tartı bilgilerinin yayımlanma durumu hakkında da bilgi veren Demir, şöyle devam etti:
“Ülkelerin TÜFE yüklerini paylaşma durumu incelendiğinde 33 ülkeden yüzde 45’inin COICOP 5 ve yüzde 36’sının COICOP 4 seviyesinde tartı bilgisi yayımladığı görülmektedir. COICOP 5 ayrıntısının altında bilgi veren Fransa, Lüksemburg ve Avusturya’dan oluşan sadece 3 ülke bulunmaktadır. Avustralya, ABD ve Kanada üzere kendi sınıflaması olan ülke dataları uygun COICOP seviyesine nazaran eşleştirilmiştir. Avusturya ise yüklerini, tüm eserlerini kapsamayacak halde COICOP 10 (otomobil ve gibisi eserlerde COICOP 5) seviyesinde açıklamaktadır. Tartı yayımlama seviyelerine nazaran ülkelerin 15’i COICOP 5 seviyesini, 12’si COICOP 4 seviyesini, 3’ü COICOP 2 seviyesini ve birer tanesi de COICOP 10, COICOP 6, COICOP 8 seviyesini açıklıyor.”
Ülkelerin açıkladığı endeks seviyelerine bakıldığında COICOP 4. ve 5. seviyelerde endeks bilgilerinin paylaşımının ağırlaştığını söyleyen Demir, COICOP 4. seviyesi açıklayan ülke sayısının 10, COICOP 5. seviyesi açıklayan ülke sayısının 12 olduğunu, Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerin kendi sınıflamasını kullandığını anlattı.
‘Bazı ülkeler TÜFE öngörü bilgisi paylaşıyor’
Demir, ülkelerin TÜFE haber bülteni yayınlama periyotları incelendiğinde, çoklukla referans ay bitiminden itibaren 10 ile 15 gün sonra bülten yayımladığının görüldüğünü, kimi ülkelerin referans ayın son günlerinde TÜFE öngörü bilgisi paylaştığını belirtti.
Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve Türkiye özelinde TÜFE bilgilerinin yayımlanma durumu incelendiğinde unsur sepeti ve unsur endeks kıymetlerini tüm ülkelerin yayımladığına işaret eden Demir, unsur fiyatlarını ise hiçbir ülkenin yayımlamadığını kaydetti.