Rizeli çay üreticileri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan yaş çay alım fiyatına reaksiyon gösterdi. Üretici, “Zaten 500 kilo çay kesiyorum. Bunun 200’ünü alıyorsun benden, 300’ünü ben ne edeceğim? Dökeyim onu da ne yiyeyim? 995 lira doğal gaz parası geldi. 620 milyon (620 lira) elektrik parası geldi. Veriyorsun bana 3 bin 200 lira maaş, bu onları ödüyor” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rize Havalimanı’nın açılış merasiminde, 2022 yılı yaş çay alım fiyatını açıkladı. Erdoğan, “Bu yıl yaş çay alımlarında uygulanacak taban fiyatı yüzde 73’ün üzerinde bir artışla 6 lira 70 kuruşa, kilogramda 13 kuruş olan destekleme fiyatını da yüzde 130’un üzerinde artışla 30 kuruşa çıkarıyoruz” dedi. Rize’deki çay üreticileri, yeni alım fiyatını kıymetlendirdi.
‘Doğruyu konuştum mu çabucak geliyor jandarma alıyor seni’
Bir çay üreticisi şunları söyledi:
“40 tane fabrika var. Hiçbir tanesi gerçek dürüst kapasite ile çalışmıyor. Arayan yok, soran yok. Verdik 7 lira, millet de alkışlıyor. Verdin, tamam Allah razı olsun, verdin. Ancak bunları benden al. Beni üç-beş tane şeye mahkum etme. Ben zati 500 kilo çay kesiyorum bunun 200’ünü alıyorsun benden, 300’ünü ben ne edeceğim? Dökeyim onu da ne yiyeyim? 995 lira doğal gaz parası geldi. 620 milyon (620 lira) elektrik parası geldi. Veriyorsun bana 3 bin 200 lira maaş bu onları ödüyor. Kiram da var benim, ben ne yiyeceğim? Hırsızlık mı edeyim 70 yaşından sonra? O denli adam var ki beş tane maaş alıyor. Doğruyu konuştun mu çabucak geliyor Jandarma alıyor seni. ‘Sen yanlış konuştun’ diye, neyi yanlış konuştum? Sen et yiyorsun ben de minci yiyeyim”
’10 TL bekliyorduk 7 TL’ye razıyız lakin devlet çay almıyor”
Çay üreticisi bir bayan ise açıklanan çay fiyatını kâfi bulmadığını belirterek, şunları söyledi:
“Hiç düzgün bulmadık, 10 milyar (10 bin lira) gübre. Biz 10 lira bekliyorduk çay fiyatını. Çayı devlet alsa çok hoş. 7 liraya da razıyız lakin devlet almıyor onu. Özel bölüm alıyor veriyor ona 2 buçuk. Çok ziyan ediyoruz. Yağmurluktur, başlıktır, otomobil parasıdır; kontağı çeviriyor 150 lira alıyor otomobil parası. Çok güç, maliyetler yüksek. 8 ton çayım var 20 milyar (20 bin lira) para verdim gübreye. Bir konutun çayı gübreye gidecek işte. Çayı devlet alsın bu fiyata razıyız. Özele kâfi ki çay vermeyelim”
‘Fiyat olması gerekenin çok altında’
Saadet Partisi Rize Vilayet Lideri Av. Muhammet Kaçar hükümetin gerçek enflasyonu gizlediğini, açıklanan çay fiyatının olması gerekenin çok altında olduğunu tabir ederek şunları söyledi:
“Türkiye’de TÜİK enflasyon oranı yüzde 70’ler düzeyinde lakin bunun gerçek enflasyon oranı ile tıpkı değil. Milletimiz markete, manava, kasaba gittiğimizde artışın minimum yüzde 200 olduğunu gözlemliyoruz. Öte yandan çay eserinin elde edilmesinde en kıymetli girdi maliyetlerinden olan gübre fiyatı da geçen yıla oranla yüzde 300’e yakın bir oranda artış olmuştur. Bir öbür girdi maliyeti olarak gördüğümüz petrol fiyatları da yüzde 300’ü artan bir atış kelam bahsidir. Bütün bu konular dikkate alındığında gerçek olan, açıklanan çay fiyatının olması gerekenin epeyce altında olduğunu tabir etmek istiyoruz. Bunu tabir ederken birtakım hemşerilerimiz ‘neden şükretmiyoruz’ formunda serzenişlerde bulunuyorlar. Biz elbette şükürden aciz değiliz ziyadesiyle şükrediyoruz fakat geçmişe baktığımızda çay üretimiyle elde edilen para ile beşerler çocuklarını evlendirir, evlilik esnasında gereksinim duyacağı meskenin donanımını sağlar, mobilyasını yaparlardı çay parası ile. Hatta bundan öte bir yıl boyunca almış olduğu eser ile meskenine ikinci kat çıkabiliyordu. Çayı biraz fazla olan bir üretici mahsulünden aldığı fiyatla o yıl bir konut alabiliyordu. Lakin bugün çay parası ile yalnızca yıllık iaşe gereksinimimizi karşılama noktasına gelmiştir. Bugün prestijiyle taban olarak 10 TL olması gerektiğini çay fiyatının açıklamasından evvel bu görüşümüzü söz etmiştik. Tekrar tıpkı görüşte olduğumuzu tabir etmek istiyorum”
‘Kim bu fiyatı makul görüyorsa üreticiye ihanet ediyor’
Açıklanan yaş çay fiyatının üretici için kâfi olmadığını ve kabul edilmeyecek bir fiyat olduğunu belirten CHP Rize Vilayet Lideri Saltuk Deniz ise şunları söyledi:
“Açıklanmış olan fiyata nazaran yapılan yüzde 75’lik bir artırımdan bahsediyorlar. Halbuki üretici fiyatlarının yıllık enflasyon oranı yüzde 120’nin üzerinde. Tüketici fiyatlarındaki enflasyona baktığımızda ise yüzde 170’in üzerinde. Neyin artırımını yapmışlar biz merak ediyoruz. O manada yapılan artırım, sayı olarak yüksek gösterilse bile hayatın kendi gerçekliğinde bugün gelmiş olduğu noktada mutlaka kâfi bir sayı değildir. Şu ana kadar çay fiyatları her vakit gübre fiyatlarının üzerinde açıklanmıştır. İşin tabiatı gereği bu halde olmalıdır. En azından bir kilo çay fiyatı ile bir kilo gübre alamıyorsanız bu işte ziyan etmişsiniz demektir. Şu ana kadar yapılan uygulamalarda bir kilo çay fiyatıyla en azından bir buçuk kilo gübre alabiliyordunuz. Yaş çaya verilen 7 TL alım uygulamasını kabul etmek üreticiye ihanet etmek demektir. Kim bu fiyatı makul mantıklı ve çok hoş görüyorsa o da aslında çay üreticilerine ihanet etmiş oluyor. Zira gerçek maliyet 10 TL’nin üzerindedir. Şayet siz çay üreticilerine açıklamış olduğunuz fiyatı açıklamazsanız çay üreticisi tarlaya girmez. Tarlaya girmezse çay toplanmaz. Çay toplanmazsa Türkiye’de var olan tüketicilerin talebini karşılayamaz ve bunun sonucunda yurtdışından ithalatın önü açılır. Çayda oyun büyüktür, bu oyuna alet olanlarsa çay üreticisine ihanet etmiştir.
‘Taban fiyatını cumhurbaşkanı engelledi’
Ayrıyeten Sayın Cumhurbaşkanı havaalanı açılış yaparken taban fiyat olarak açıkladı. Bunu buradan kendisine hatırlatıyoruz, Sayın Cumhurbaşkanı yaş çayda taban fiyat uygulaması yok zira bunu siz engellediniz. Taban fiyat uygulamasının hayata geçmesi yani açıklanan yaş çay fiyatının altında alım yapılmasını yasaklayan taban fiyat uygulaması için biz iki sefer kanun teklifi verdik, ikisini de reddettiniz. Yani demek ki çay üreticilerinin en büyük talebi olan taban fiyat uygulamasını hayata geçirmeyen sayın Recep Tayyip Erdoğan’dır. Sayın Cumhurbaşkanı, yaş çayda taban fiyat uygulaması yok. Zira bunu siz engellediniz. Engellemeye de devam ediyorsunuz. Çay üreticilerine yapacağınız en büyük yeterlilik, yaş çayda taban fiyat uygulaması önündeki manileri kaldırmanız ve çay kanunu nu hayata geçirmenizdir.
‘Özel kesimin isteği doğrultuda fiyat açıklandı’
Şayet taban fiyat uygulamasını hayata geçirmediğiniz vakit özel çay fabrikaları eskisinden farklı olmayacaktır, tıpkı süreç devam edecektir. Bugün kuru çaya yüzde 40’ın üzerinde artırım yapıldı. Yaş çaya yapılan artırım nedir yüzde 75. Aslında burada bir sinema olduğunu da görüyoruz. Sayın cumhurbaşkanı bu çay fiyatını belirlerken mutlaka Rize Ticaret Borsası ile oturup konuşmuştur. Onların iştirakiyle bu fiyat açıklanmıştır. Bu fiyatın bu kadar az açıklanmasında ise bu görüşme tesirli olabilir. Görüşüldüğünü bilmiyorum, görüşülmüştür diye kestirim yürütüyorum zira açıklanmış olan iki sayı ortasındaki ahenge baktığınız vakit bunun da bu türlü olduğunu görüyoruz. Demek ki açıklanan yaş çay fiyatı özel dalın onayı doğrultusunda açıklanmıştır. Bu da çok kabul edilebilir bir şey değil. Hiç kimse özel kesim çay fabrikasına karşı değil biz de değiliz. Zira karşı olamazsınız mantığı yok. Türkiye’deki heyeti gücün yarısı özel bölüme ilişkin yarısı ÇAYKUR’a ilişkin. Özel dal çay almazsa çayda çok büyük kahır yaşanır mı yaşanır. Ancak bu işin öznesi çay üreticisidir. Üreticinin hakkını korumazsanız onun emeğini vermezseniz yarın bir gün özel dalda bu çay fabrikalarını kapatmak zorunda kalır. Zira kimse çay toplamaz bu sefer. Birinci evvel çay üreticisini koruyacaksınız güçlendireceksiniz ki çay oluşsun çay toplansın. Ancak ben Türkiye’deki asıl maksadın Çay üreticisini korumak ya da Türk Çay tarımını korumak olduğunu düşünmüyorum diğer büyük hesaplar vardır. Ve ne yazık ki buna takviye veren kendisini çay üreticilerinin destekçisi olarak gösteren insanlarımız var bu da işin acı taraflarından bir tanesi.
‘Çay üreticisi korunmak zorundadır’
Çay politik bir eser değildir, ulusal bir eserdir. Ulusal güvenlikle ilgili bir eserdir. Dünyada en çok çay tüketen ülke biziz. Şayet siz kendi topraklarınızda çay üretmezseniz yurtdışından çay almak zorunda kalacaksınız. İki buçuk milyar dolardan bahsediliyor, tahminen de daha fazla bir sayı. Bu birebir vakitte Cumhuriyetin kuruluş unsurlarına de alışılmamış bir şeydir. Bu prensipler çok kolay ve nettir. Tükettiğini üreteceksin. Çay tarımı onun için Türkiye’ye getirilmiştir. Ancak şu an da bu kesimde yapılan şey birtakım bileşenlerle birlikte Cumhuriyetin bu temel prensibi çiğnenmeye çalışılıyor. Bu da bizlerin kabul edebileceği bir olay değildir.
‘Siz sarayda oturup başınıza nazaran devlet siyaseti çizemezsiniz’
Bir sefer daha söylüyoruz çay üreticisi korunmak zorundadır, çay üreticisi desteklenmek zorundadır, öbür tüm üreticilerin olduğu üzere onların da desteklenmesi gerekiyor. Bu devletin en kıymetli vazifesidir. Bu vazifeden hiçbir hükümet kaçamaz zira bu devlet siyasetidir. Siz devlet siyasetine muhalif ben başıma nazaran sarayda oturuyorum diye sarayda oturup bu politikayı çizemezsiniz. Bu politikayı ortadan kaldıramazsınız. Çay alım fiyatı en az 10 TL olmalıdır. Çaydaki destekleme primleri 17 kuruş artırım yapıyorsunuz 7 sene üzerine 17 kuruş arttırmak çay üreticisiyle dalga geçmek demektir. Şu anki hükümet açıklamış olduğu 17 kuruş destekleme artırımıyla çay üreticisiyle dalga geçmiştir. Enflasyonun yüzde 100’ün üstünde olduğu dolar kurunun gelmiş olduğu noktada çay üreticisinin maliyeti yalnızca gübre midir? Gübreye yüzde 300’ün üzerinde artırım yapıyorsunuz, mazota artırım geliyor, işçiliğe artırım geliyor, üretimde kullandığımız her şeye artırım geliyor. Hayatınıza artırım gelmiş. Vatandaşların ömürleri pahalılaşmış. Hayat pahalılığının bu kadar yüksek olduğu bir yerde yüzde 70 artırım yapılmıştır bunu hakikat makul karşılıyoruz demek baştan söylemiş olduğum üzere çay üreticilerine yapılmış en büyük haksızlıktır”