5 Nisan Çin’in klasik bayramlarından biri olan Qingming Günü. Qingming, Çin’in 24 döneminden biri olarak başka bir şenlik haline de geldi.
Evvel “Qingming Günü” başlıklı eski bir şiiri okuyalım:
İnce bir yağmur,
Qingming’de gözyaşları gibi çiseliyor,
Matemli bir yolcu, kalbi kırık,
Bu hüzünlü vakti geçirecek meyhane nerede?
Bir çoban,
İşaret ediyor, az ötede kayısı ağaçlarıyla dolu bir köyü
Bu şiir, Qingming Günü’nün gerisindeki hüznü söz ediyor. Çinliler Qingming Günü’nde kaybettikleri atalarını ve yakınlarını anmak için mezarlık ziyareti yaparlar. Bu açıdan, Qingming Günü, yas ve hasret havasıyla doludur.
Çinliler neden bu dünyadan göçüp gitmiş büyüklerini yas etmek için bir bayrama muhtaçlık duymuştur? Bu ne manaya geliyor?
Qingming Günü’nde ömrün manası
Qingming Günü, Bahar Bayramı’ndan sonra kutlanan birinci klâsik bayram olarak Çinlilerin ömür ve mevt hakkında derin olarak düşünmesini yansıtıyor. Bilhassa çağdaş hayatta teknolojinin getirdiği olanca suratın içerisinde, mevt hakikatini akılda tutmak ve hayatla her an taze bir münasebetin yollarını aramak, büyük değer taşıyor.
Bu özel günde beşerler, mezarlık ziyareti yapıp ölen yakınlarını anarlar. Cetlerin anılmasının öteki bir biçimi ise tıpkı ataerkil aileden gelen insanların cet tapınağında toplanıp anma merasimi düzenlenmesiyle gerçekleştirilir. Atları anma merasiminden sonra, beşerler birlikte yemek yerler. Bu ritüel, aile fertlerinin tekrar bir ortaya gelmesini sağlar.
Dışarda çalışan ve memleketine dönemeyenler ise bir dağda yahut yüksek bir mevkide memleketlerinin istikametine dönerek atalarına hürmetlerini sunarlar.
Eski hanedanlarda, hükümdarlar ve bakanlardan sıradan halka kadar tüm beşerler Qingming Günü’ndeki ataları anma aktifliklerine katılmışlardır. Tang (618-907) hanedanından bu yana, yetkililer memleketlerine dönüp atalarını anmak için saraydan müsaade alabilmiş.
Her yıl sabit günlerde gerçekleştirilen mezarlık ziyareti geleneği insanlara daima şunu hatırlatır: Cetlerimiz ömrün kaynağıdır, atalarımızın yaptıkları takdire şayan işler, devamlı ilerlememizin desteğidir. Tarihin sürdürülmesi, ülke ve ulusun hayatta kalması, daima vefat ve kesintisiz doğuş içindedir.
Günümüzdeki Qingming Günü’nde beşerler yalnızca cetlerinin yasını tutmakla kalmıyor, tıpkı vakitte ülkenin devrimci şehitlerini anmak için de bir ortaya geliyor. Ataların ciddiyetle anılması, atalara, tarihe ve yaşama gösterilen minnet ve hürmettir.
Qingming Günü birebir vakitte insanların makus ruh halini dışa atma fırsatına kavuşmalarına ve ruh sıhhatini düzenlemelerine katkı sağlar.
Qingming birebir vakitte Çin’in 24 döneminden biridir. Bu günden itibaren hava sıcaklığı yükselir ve ekime uygundur. İşte bu nedenle halk ortasında “Qingming Günü’ne hakikat kavun ve fasulye ekilir” diye bir deyiş var. Cetlerin anılmasından iki gün evvel, beşerler atalarına hürmet göstererek soğuk yemek yiyorlardı. Tüm bunlar tipik ziraî toplum özelliği taşır.
Uygar bir topluma girildiği günümüzde, Qingming Günü’nde Çinlilerin tarımda bereketli hasat beklentisi artık azalmış, lakin atalara hasretleri değişmemiştir.
Qingming Günü, insan ile tabiat ortasında diyalog vakti
Öteki klasik bayramlarla kıyasla Qingming Günü yalnızca hüzünlü mezarlık ziyaretleri ve cetlerin anılması manasına gelmiyor. Ailece kır gezisi üzere keyifli cümbüşler de bu bayramın bir modüldür.
Qingming döneminde hava hoş ve pak, tabiatın her köşesi hareketli olur. Havanın ısınmasıyla Çinliler ailece kır gezisi yaparlar. Bu insan ile tabiat ortasındaki diyalogdur.
Tang hanedanı periyodunda başlayan bahar gezisi adetinin günümüze aktarılmasıyla bu insanların alışkanlığı haline geldi. Tabiatın hoş görüntüsünün keyfini çıkarmanın dışında, beşerler salıncakta sallanma, uçurtma uçurma, çevgen (polo) oynama ve söğüt kollarıyla yapılan şapkaları başlarına takma üzere cümbüşler yaparak yaşama renk katırlar. Yükseğe gönderilen salıncak, hayatın günden güne daha güzel hale girmesini simgeler.
Ağaç dikmek de Qingming Günü’ndeki kıymetli bir etkinliktir. Söğüt kolları takma, insanların berbatlığın uzak durması, baht ve kalıcı gençlik isteğini tabir eder. Eski çağlarda Qingming’deki söğüt kollarının böcekleri uzaklaştırıp berbatlıktan müdafaa tesirine sahip olduğuna inanılırmış. Qingming Günü’nde söğüt kısımları takmanın bir yıl boyunca tarım işlerinin elverişli gitmesini sağlayacağına da inanılırmış.
Bahar uykusu insanların yorgunluk hissetmelerine yol açar. Bu nedenle çeşitli bahar cümbüşleri, ömür gücü uyandırarak insanlara daha olumlu bir motivasyon kazandırabilir.
Qingming, enerjiyi artıran bir dönemdir
Qingming Günü’nde beşerler sıhhate da dikkat ederler.
Bedendeki enerjiyi artıran bu dönemde, insanların açık havada hareket etmeleri teşvik edilir.
Ayrıyeten enerjiyi harcayan ve engelleyen davranışlardan kaçınılmalıdır. Meselâ nemli yerlerde antrenman yapılmamalı, beden sıcak tutulmalıdır.
Yemek açısından bahar bambu filizleri, ıspanak, hünnap ve pırasa üzere ölçülü ve dalağa faydalı yemeklerin yenmesi tavsiye edilir.
Ölçülü bir şifalı ot olan peri otu ve yapışkan pirinçten yapılan Qingtuan, evvelce yalnızca Çin’in güneyindeki Zhejiang ve Jiangsu eyaletlerinde yenirdi, ancak günümüzde Çin genelinde yaygın olan yeşil bir hamur tatlısıdır. Qingming Günü’nün klasik Çin yemeği olan Qingtuan bahar seyahatinde de olmazsa olmaz bir yemektir.
Öte yandan, Qingming Günü öncesinde toplanan “Mingqian” çayı en bedelli çay kabul ediliyor. Çinliler ortasında “Mingqian” çayı denince “çay altın kadar pahalıdır” diye bir kelam akla geliyor.
Bu cins çay, böcekler tarafından daha az istila edilir, narin tomurcukları ve yaprakları, yeşil rengi ve hoş tadı vardır.
Qingming Günü öncesi sıcaklık çoklukla düşük olduğundan, filizlenen çay yaprakların sayısı azdır, büyüme suratı da yavaştır, bu yüzden toplama standardını karşılayabilecek çay üretimi çok küçüktür.
“Mingqian” çayı nispeten incedir, çay demlenirken ekseriyetle 80 dereceye kadar kaynamış su koyulması en uygundur. Böylelikle demlenmiş çay suyu yeşil ve parlak, tadı da taze olur.
“Qingtuan” tatlısı ve “Mingqian” çayının Qingming dönemine ilişkin en âlâ eşleşen iki çeşit yemek olduğu söylenebilir. Bir yudum Qingtuan, Bir yudum Mingqian çayı, işte bu baharın tadıdır.
Kaynak Çin Milletlerarası Radyosu
Hibya Haber Ajansı