“Hareketlerde yavaşlama, titreme ve yürüyüşte aksama ve düşme üzere sorunlar ile karakterize ilerleyici bir hastalık” olarak tanımlanan Parkinson hastalığının, sinsi ve tek taraflı başladığını belirten uzmanlar, bu yüzden güç fark edildiğini söz ediyor. Doktora başvurulduğunda hastalığın 1-2 yıl evvel başlamış olduğunun tespit edildiğini kaydeden uzmanlar, Parkinson hastalığında ilaç kullanımından ötürü oruç tutulmasının tıbbi olarak sakıncalı olduğunu vurguluyor. Uzmanlar, orucun hastada ‘donma’ olarak tabir edilen hareketsizlik haline ve hastane yatışına yol açabileceğine dikkat çekiyor.
Toplumsal farkındalık oluşturmak ve bilinçlenme sağlamak emeliyle her yıl 11 Nisan Dünya Parkinson Hastalığı Günü olarak anılıyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, Dünya Parkinson Hastalığı Günü çerçevesinde yaptığı açıklamada hastalığın cinsleri, belirtileri, teşhis ve tedavi süreçlerinin yanı sıra Ramazan ayında oruç tutulmasının sakıncalarına değindi ve kıymetli tavsiyeler paylaştı.
Hastalık fark edildiğinde 1-2 yıl geçmiş oluyor
Parkinson hastalığının çok eski bir hastalık olduğunu ve bulan kişinin ismini aldığını belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Genellikle hareketlerde yavaşlama, titreme ve yürüyüşte aksama, düşme üzere sorunlar ile karakterize ilerleyici bir hastalıktır. Başta sinsi ve tek taraflı başlar, sıkıntı fark edilir. Hasta zati doktora başvurduğunda hastalık 1-2 yıl evvel başlamış oluyor. Beyindeki nörotransmitter isimli yapıda bir eksiklik ya da bu yol esnasında oluşan harabiyet sonucunda şahısta Parkinson başlıyor.” dedi.
Klasik Parkinson’un 2 tipi var
Akinetik rijit ve tremor dominant olmak üzere 2 farklı Parkinson tipinin olduğunu söz eden Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Yavaşlamayla ilerleyen Parkinson ve hareketli titremeyle giden Parkinson olarak tanımlanabilir. Bazen bu iki Parkinson tıpkı anda başlayabilir lakin bu durum nadiren görülüyor. Hangi tip olursa olsun hem titreme hem yavaşlama tek taraflı başlıyor. Bir vakit sonra başka tarafa ilerler ve iki taraflı olur. Yavaşlamayla giden Parkinson’da tedaviye karşılık almak biraz daha mümkün. Titremeyle olan Parkinson’da titremeyi durdurmak biraz daha sıkıntı oluyor ve daha yüksek dozlu ilaç gerektiriyor. Natürel titremenin yanında unutkanlık, muhakkak başlı birtakım sorunlar ve beyin incelmesi üzere rahatsızlıklar ileri safhalarda meydana gelebilir. Bunlar klasik Parkinson hastalığıdır.” diye konuştu.
Poker Yüz sözüne dikkat…
Akinetik rijit ve tremor dominant’ın yanı sıra Parkinson Plus isimli ek sendromları görülen Parkinson’un olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu rahatsızlıkların genel özelliği ise Parkinson kadar yüz gülümsetici olmamalarıdır. Hastalığın tedavileri zordur, ilaçlara karşı daha yanıtsızlardır, seyirleri daha ağırdır ve daha süratli ilerler. Yalnızca Parkinson bulgularıyla devam etmezler. Parkinson belirtilerine ek olarak otonomik sistem bozukluğu, üst bakış kısıtlılığı, el kullanma sorunları, kasılmalar, dengesizlik, beyincik küçülmesi, erken devirde beyindeki kabuk tabakanın küçülmesi üzere belirtiler görülebilir. Bu Parkinson rahatsızlığına sahip hastaları gördüğümüzde kimi belirtilerle karşılaşırız. Öncelikle yüzlerinde donuk bir söz hâkimdir. Mimik kullanımları büyük ölçüde azalmıştır. Kitaplarda “poker yüz ifadesi” olarak geçer. Hastanın göz kırpma sayısında azalma görülür. Yüz derisinde yaralanma ve kabuklanma mevcuttur. Çoklukla öne eğik bir biçimde küçük adımlarla yürürler. Dengesizlikleri vardır ve düşme riskleri vardır.”
Teşhisin mutlaklaşması için ilaç kullanılıyor
Parkinson tanısı koyabilmek için muayenenin kâfi olacağını belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Bu noktada muayenenin âlâ yapılması değerlidir. Görüntüleme aygıtlarından yardım alınması, kan testlerinden birebir biçimde takviye alınması büyük kıymet taşıyor. Bunların hepsini dışlamak için istiyoruz. Zira Parkinson beyne ani bir pıhtı da yapabilir. Bakır birikimi üzere birtakım hususların oluşmasına da yol açabilir. Bu yüzden ayırıcı teşhis olması için hastanın imajlarına muhtaçlık duyulacaktır. Parkinson hastalığında teşhisin nihaileşmesi için ilaca başlanır. Şayet ilaç yarar gösterirse bu rahatsızlık katiyen Parkinson’dur. Şayet ilaç yarar göstermezse o vakit rahatsızlık Parkinson plus’tır ya da farklı bir hastalıktır. Bu duruma Fransızca bir terim olan test terapötik deniliyor. Yani tabip bazen ilaçtan tanıya gidebiliyor. Yapılan son araştırmalara nazaran Parkinson hastalığının teşhisinde erken ilaç başlamanın, hastanın ömrüne bir tesiri bulunmuyor. Hastaya teşhis koyuyoruz. Erken teşhis natürel ki değerli, zira hasta nasıl bir rahatsızlığı olduğunu bilmeli. Ancak erken teşhis olsa bile ilaç tedavisini geciktiriyoruz.” dedi.
İlaç ile hayat kalitesi artırılıyor
Parkinson tedavisinin mümkün olmadığını fakat verilen ilaçların hastanın hayat kalitesini artırdığını tabir eden Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “İlaçlar en azından hastanın titremesini ve yavaşlamasını önlüyor. Böylece hasta hayatına uzun bir müddet olağan seyrinde devam edebiliyor. Burada izlenen strateji şudur; Hastaya ilaç tedavisi uygulanmaya başlanıldığında mümkün olduğunca en düşük dozda başlayıp, hastanın muhtaçlığı doğrultusunda doz artışı yapılır. Zira bu ilaçların yan tesirleri bulunuyor. Bu yan tesirler ise doza bağlı ve mühlete bağlıdır. Yani bir hasta ne kadar yüksek dozda ve ne kadar uzun mühlet yüksek dozlu ilaç kullanırsa yan tesir görülme potansiyeli o kadar yüksektir.” dedi.
Parkinson hastalarına oruç sakıncalı…
Parkinson hastalığında ilaçlarin günde üç sefer yahut daha fazla verilmesi, hatta bazen de 3-4 saat ortayla kullandırılmasının gerekebildiğine dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Özellikle bu durumlarda oruç tutulması tıbben sakıncalıdır. İlaçların ani kesilmesi yahut dozun azaltılması, hastanın hareketlerinin ileri yavaşlamasına yahut titremenin çok artmasına sebep oluyor. Bu yavaşlama bazen de yutmanin etkilenmesi ve hastanın tıbbi lisanda “donma” dediğimiz hareketsiz kalmasına sebep olup hastaneye yatışını gerektirebiliyor.” diye konuştu.
Genetik yatkınlık birçok faktöre bağlı
Parkinson hastalığının çok az bir kısmının genetik geçişli olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Bu ailesel Parkinson, aile bireyleri sebebiyle oluşuyor ve genç yaşta başlıyor. Türkiye’de de bulunan genetik testler ile öğreniliyor. 45 yaşlarında başlayan Parkinson hastalığı var. Genetik olduğu için Prognozu da berbat doğal. İlaçlar biraz daha az karşılık veriyor ancak neyse ki az görülüyor. Öte yandan bir de genetik yatkınlık var. Kesin değil doğal, birçok faktörün bir ortada olması gerekiyor. Yalnızca Parkinson için değil, Alzheimer üzere beyin hücrelerinin vefatıyla giden hastalıklarda genetik altyapı mevcuttur. Lakin genetik yatkınlık tek başına etken olabilecek bir faktör değildir. Öte yandan kişinin hayat biçiminin Parkinson’u tetiklemesi ile ilgili birçok hipotez var lakin hiçbiri net değildir.” sözlerini kullandı.
En önemli belirtileri yavaşlama ve titreme oluyor
Yavaşlama ve titremenin Parkinson’un en önemli belirtileri olduğunu hatırlatan Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Elde titreme olan herkesin kesinlikle muayeneye gelmesi gerekiyor. Bununla bir arada kol ve bacakta asosyal hareket dediğimiz bir uzvu hareket ettirip başkasını hareket ettirememe durumu görülüyor. Bu hastalıkta birebir vakitte zihinde yavaşlama da kelam mevzusudur. Titremenin birçok sebebi olabilir. Kesin olarak Parkinson’a bağlı olmak zorunda değil. Görüntüleme aygıtlarından yardım alarak muayene yapılıyor. Emin olmak için EMG aygıtından yardım alınabilir. Daha sonra teşhis konarak tedaviye başlanıyor.” dedi.
Hasta, tabip ve hasta yakını bağlantıda olmalı
Hastanın, hasta yakınının ve hekimin iş birliği içinde olmasının çok kıymetli olduğunu vurgulayan Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini, “Çünkü bu hastalık tedavi edilemeyen, daha çok hastanın ve hasta yakınının konforunu artırmaya yönelik bir hastalıktır. Burada ahenk süreci ve tabibin hastaya ulaşabiliyor olması çok kıymetli. İlerleyici bir hastalık olduğu için hastanın sık sık doktora müracaatı gerekiyor. Âlâ gözlemci olmaları gerekiyor. Biz genelde hastaya ‘Verdiğimiz ilaç açtı mı sizi?’ diye sorarız. Yani aslında verdiğimiz ilacın hasta üzerinde 30-40 dakika içinde işe yaraması gerekiyor. Hastanın ilaca verdiği reaksiyona nazaran doz ölçüsü belirleniyor.” diye konuştu.
Hibya Haber Ajansı