Çocuğun gelişiminde özel alan kavramı ve mahremiyet hissinin çok kıymetli olduğunu vurgulayan Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, mahremiyet kavramının hayatın birinci 6 yılında kesinlikle öğretilmesi gerektiğini söyledi. Özel alan ve mahremiyet konusunda bilhassa aileye çok kıymetli misyonlar düştüğünü kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, 4 yaşına kadar çocuğa tuvalet ve banyoyu tek başına kullanmayı, yalnız uyumayı, tek başına giyinmeyi öğretmek gerektiğine dikkat çekti. Tarhan, çocuğu severken cinsel bölgelerinin ise sevgi alanı olarak kullanılmaması gerektiğinin de altını çiziyor.
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, özel alan ve mahremiyet hissine ait değerlendirmede bulundu.
İnsan yavrusu öğrenmek üzere doğar
Öğrenmenin beşere has bir kavram olduğunu söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, insan çocuğunun tabiattaki hayvan yavrularından farklı olarak dünyaya geldiğini kaydederek “Hayvan yavrusu öğrenmiş olarak doğar. Doğar doğmaz genetik olarak davranışları kodlanmıştır. Mesela ördek çabucak yüzer, öteki bir hayvan yavrusu çabucak doğduğu anda ayağa kalkar. Ancak insan yavrusu öğrenmek üzere doğar. Bu nedenle insanoğlu her şeyi öğreniyor. Toplumsal hayatı öğreniyor, hayattaki birçok kavramı, başka beşerlerle ilgiyi öğreniyor. Her şeyi öğrenmeye meraklı bir beyinle doğuyor.” dedi.
Ömrün birinci 6 yılında gerçek öğrenilmesi gerekir
Mahremiyet eğitiminin 0-6 yaş ortasında verilmesi gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “İnsanın öğrenme seyahatinde birinci öğretmeni annesidir. Bu öğretmenler daha sonra babası, geniş ailesi ve daha sonra da arkadaşları oluyor. Birinci mahremiyet, hayatın birinci 6 yılında kesinlikle yanlışsız formda öğrenilmesi gereken bir kavram. 0-6 yaş ortasında çocuk mahremiyeti öğrenemezse ya da yanlış öğrenirse gelecekte pek çok riske karşı hazırlıksız yakalanma mümkünlüğü ortaya çıkabilir.” ikazında bulundu.
Pek çok olumsuz olayın ardında eğitim eksikliği var
Günümüzde global olarak artan cinsel istismar, taciz ve şiddet üzere pek çok olumsuzluğun olduğunu söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bunların art planına bakıldığında mahremiyet eğitiminin eksikliği göze çarpıyor. Özel alan duygusu gelişmemiş çocuklar ensest olaylarının kurbanı olabiliyor. Geçmiş yıllarda 18-20 yaş civarlarında genç bir kız, 130 kiloydu. Yemeyi durduramıyordu. Kurban suçluluk hissiyle kendini yakışıksız göstermek için yemek yiyerek kilo alıyordu. Bilhassa ensest üzere kimi hadiselerde depresyon ve travma yaşayan kurbanlarda çeşitli psikiyatrik hastalıklar ortaya çıkabiliyor.” dedi.
Özel alan ve mahremiyet konusunda bilhassa aileye çok kıymetli misyonlar düştüğünü hatırlatan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Burada bütün iş ailenin. Cinsel mahremiyet hissini, özel alan hissini çocuklara öğretmemesi büyük meselelere yol açabilir.” dedi.
Özel alan kavramının tuvalet eğitiminden başlayarak yatak odalarının ayrılmasına kadar pek çok hususta olması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Çocukların anne ve babalarıyla tıpkı odada uyumaması, uygun olan yaşta odasının ayrılması gerekiyor. Çocuğun yaşına uygun olmayan durumlara şahit olması ilerleyen devirde çeşitli davranış bozukluklarına yol açabilir. Hislerini söz etme hüneri gelişmeyen, soyut kavramları öğrenmemiş çocukta ahenk problemleri ortaya çıkabilir.”dedi.
Mahremiyet çok geniş bir alanı kapsıyor
Mahremiyet eğitiminde çok geniş bir alanın olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Çocuğun özel hayatının farkına varması gerekir. Özel alanını müdafaası demektir. Başka insanların da onun özeline hürmet duyması demektir. Çocuğun kendi ve etrafı ortasında özel sonlarını koruyabilmesi demektir. Toplumsal hayatın içinde, özel hayatını müdafaasını öğrenmesi değerlidir. Tanımadığı biri ona çikolata uzattığı vakit ona çabucak inanıp tesirinde kalmaması da özel alan kavramıyla ilgilidir. Çocuğun bu kavramın manasını ‘benim özel alanım özel dünyamla ilgili’ diye anlamlandırması gerekir. Bu aslında çocuğun hislerini yönetmede değerli bir şeydir. Kendine zorla bir şey yaptırmak isteyene hayır diyebilme mahareti olması lazımdır.” diye konuştu.
Mahremiyet eğitiminde korkutarak değil, inançlı davranışın öğretilmesi gerektiğini söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Çocuğa birtakım bilgileri verirken onu korkutmamak gerekiyor. Çocuğu korkutmak hayatının ilerleyen devirlerinde vajinismus üzere cinsel problemlerin ortaya çıkmasına sebep olabiliyor.”uyarısında bulundu.
Çocuğa giyinirken kimsenin görmemesi gerektiği öğretilmelidir
Çocuğa vücuduna müsaadesi dışında kimsenin dokunamayacağını öğretmenin de kıymetine işaret eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Burada çok önemli iç çamaşır kuralı var. Çocuğa mahremiyeti öğretirken ‘Vücudunda iç çamaşırının olduğu alana sen müsaade vermeden hiç kimse dokunmamalı. Ben bile müsaade almadan dokunmamalıyım. Gerekirse yalnızca hekim dokunabilir o da senden müsaade alarak dokunabilir’ halinde konuşulmalıdır. Çocuğa giyinirken kimsenin görmeyeceği bir alanda olması gerektiği de öğretilmelidir. Bunu öğretmediğiniz vakit çocukta özel alan algısı oluşmuyor. Oluşmadığı vakit da rastgele bir yanlış davranışa açık olabiliyor ya da makûs davranışa ve istismara açık hale gelebiliyor.” dedi.
Tuvalet ve banyo kapısı kapalı olmalıdır
Tuvalet banyo üzere meskenin kimi alanlarının da özel olduğunun anlatılması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Çocuğun odası ayrılmalıdır. Özellikle dört yaşından sonra odasına girerken kapısı çalınmalıdır. Tuvalete ve banyoya girerken kapının kapatılması gerektiği anlatılmalıdır. Tuvalet ve banyoda biri varken kesinlikle kapıya vurulması gerektiği anlatılmalı ve öğretilmelidir. Çocuğun 4 yaşından itibaren tuvaleti kendi başına kullanmayı öğrenmesi gerekiyor. 4 yaşından itibaren banyo yaparken iç çamaşırıyla birlikte banyo yaptırılmalı, iç çamaşırını da kendisinin değiştirmesine fırsat verilmelidir. Anne ve baba bunları yalnızca anlatarak değil, yaparak çocuğa örnek olmalıdır. Bu bahiste örnek olmak saatlerce konferans vermekten çok daha fazla eğiticidir. Çocuğun çekmecesine ya da çantasına müsaade alarak bakılırsa çocuk da kendi özeli ile diğerlerinin özeli ortasındaki hudutları öğrenmiş olur.” dedi.
Meskendeki davranışlar da çok değerli
Konuttaki tavır ve davranışların da mahremiyeti öğrenmede tesirli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Anne babanın meskende giydiği kıyafet bile kıymetli. Konutta iç çamaşırı ya da plaj kıyafetiyle dolaşılıyorsa o çocuğa mahremiyeti öğretmek zordur. İnsanın yatak odası kıyafeti başkadır. Yatak odası kıyafetiyle konuk odasına gidilmez, salona gidilmez, yabancıların yanına gidilmez. Mesela çocuğun dudağını öpmek üzere davranışlar, çıplak vücuduna dokunmak, cinsel içerikli kelamların çocuğun yanında rahatça söylenmesi çocuğun mahremiyet algısını bozar.” ikazında bulundu.
Cinsel bölgeler sevgi alanı olarak kullanılmamalıdır
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, çocuklara yapılan cinsel içerikli şakaların da gelişimlerine ziyan vereceğini vurgulayarak “Bazı kültürlerde sünnet olan çocuğa ‘Göster amcalara’ deniyor. Böylelikle mahremiyet kavramını ortadan kaldırıyorlar. Çocuğu severken cinsel bölgelerin sevgi alanı olarak kullanılmaması gerektiğini vurguluyoruz.” dedi.
Bilhassa cinsellik konusundaki bilgilerin de aile tarafından verilmesinin kıymetine işaret eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Çocuklarımızla konuşabilmeliyiz. Çocuk anne ve babasıyla korkma-dan muhtaçlığı olduğunda problemlerini anlatabilmeyi öğrenmeli. Anne ve baba çocuğu korkutarak değil, onu itimat bağlantısı içerisinde yönetmeyi öğrenmeli. Çocuğu sevgiyle büyütelim. Zati sevgi olursa dehşet azalır, inanç artar.”
Dijital teknoloji kullanımı sonlandırılmalıdır
İçerisinde yaşadığımız dijital çağda çocuğun teknoloji kullanımının hudutlu olması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Dijital çağdayız. Dünya dijitalleşme yaşıyor. Beş yaşına kadar anne ve baba nezareti olmadan çocuklara teknolojik alet vermemek gerekiyor. Verildiğinde de hudutların uygun çizilmesi gerekiyor. Çocuk her şeye kolay erişim sağlayabiliyor. 5 yaşından sonra anne ve baba nezaretinde çok sonlu bir vakit diliminde kullandırılmalıdır. Sınırlama getirildiğinde çocuk dürtülerini denetim etmeyi öğrenir. Şayet bunu kazanamazsa çocuk para idaresi de yapamaz, hayatını da yönetemez, her türlü bağımlılığa unsura açık hale gelir. Bağımlılığın art planında ne var? Her şeyi kolay elde etmiş, haz peşinde koşan, konutun küçük prensesi veya prensi olmuş çocuklar hazza doymuyorlar. Beyinde ödül yetmezliği sendromu oluyor. Ödül yetmezliği demek bağımlılık demektir. Çocuğa hislerini yönetme maharetini küçük yaşta öğretmek gerekir.” tavsiyesinde bulundu.
Hibya Haber Ajansı