2021 yılında Yeni İktisat Modeli dediğimiz aslında yeni olmayan 2018 yılından beri uygulanan rekabetçi kura dayalı büyüme modeli ile yola devam ediyoruz.
Bu modelde kurlar artacak Türk malları ucuzlayacak, ithalat kesilecek yerini yerli üretim alacak böylece ihracatımız artacak döviz rezervlerimiz artacak döviz bağımlılığı azalacak ve gerisinden kurlardaki düşüş enflasyonu düşürecek kıssasıyla geldik. Yatırımların artması içinde faiz düşüşleri gerekecekti.
Her fırsatta Cari Fazla vermenin hayal olduğunu bilhassa Dolar TL’de ki yükselişin iktisat yüzerinde yıkım getireceğini söz etmiştik.
Geçen hafta Ticaret Bakanlığı tarafından Mart ayına ait dış ticaret bilgileri açıklandı. Mart ayında;
Yatırım malı (makine,teçhizatlar) ihracatı 2.6 milyar $ artarken ithalatı 3.2 milyar $ artmış. Hammadde ihracatı 12.2 miyar $ artarken ithalatı 25.3 milyar $ artmış. Tüketim malı ihracatı 7.7 milyar $ artarken ithalatı -2.3 milyar $ azalmış.
Türkiye’nin ithalata bağımlılığı %75-%80 iken hammadde de ithalata bağımlılık %45 olduğu durumda rekabetçi kura dayalı büyüme strateji ismini verdikleri aslında 2018’den beri uygulanan Yeni Ekonomik Model ile doları artırmanın sonuçlarının nereye varacağını bilememek hakikaten de iktisattan hiç anlamamaktır.
Ne yazık ki artırımlar devam edecek. Enflasyonda yılsonunda 3 haneye ulaşacaktır.
DolarTL’nin artmasının dolar milyoneri hatta milyarderleri dışında bu ülkede hiçbir kesite yararının olmadığının altını basa basa tekrar vurguluyorum !!!
Ayrıyeten Mart ayında dış ticaret istikrarı 15.3 milyar dolar açık vermiş. İhracatın ithalatı karşılama oranı da % 81.8’ten %69.6’ya keskin bir düşüş yaşamış.
İşte bunun ana nedeni Dolar/TL kurundaki artış ile ithalat patlamasıdır. Cari fazlayı vermeyi düşünenler bu 15.3 milyar dolarlık açığı nasıl kapatacaklar, kapanmayacak ve çarı açıktaki artış sürecektir.
Dikkatimi çeken öteki öge ithalatta birinci sırada 4.1 milyar $ ile Rusya’nın olmasıdır. İthalat ve ihracat yapılan birinci 5 ülkeye baktığımızda durumumuz üst tükürsen sakal aşağı tükersen bıyık. Rusya-Ukrayna savaşının ardındaki karşı cepheler en çok ithalat ve ihracat yapan ülkeler olarak karşımıza çıkıyor. Bu savaştan en çok ziyan görecek ülkelerden biriyiz. Lakin bu savaşta hükümetin uyguladığı arabuluculuk faaliyetinin de son derece muazzam ve gerçek olduğunu vurgulamak lazım. Doğruya gerçek.
Güç ithalatımız mart ayında bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yaklaşık % 156 artarak 8,4 milyar dolar, Ocak-Mart periyodunda ise bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran % 188 artarak 25 milyar dolar olmuştur. Bu yılın sonuna yanlışsız enerji ithalatının petrol fiyatlarında düşüş yaşanmazsa 100 milyar doları bulması hayli mümkün buda yıl sonu cari açığımızın yaklaşık 50 milyar dolar civarında gerçekleşebileceğine işaret ediyor.
Haftaya Şubat ayı cari açık bilgileri gelecek. Beklentiler cari açığın aylık bazda 7.25 milyar dolar açık vereceği formunda.
Yıllıklandırılmış bazda cari açık ise beklentiler dahilinde gelirse yaklaşık 27 milyar dolara ulaşacaktır.
KKM’de 3 aylık sonuçlara baktığımızda;
20 Aralık’ta Gerçek Şahısların (vatandaşların) 163.5 milyar$ varken
21 Şubat’ta Gerçek şahısların 158 milyar$
18 Mart’ta Gerçek şahısların 157.2 milyar$
20 Aralık’ta gerçek+tüzel kişi = 259.6 milyar$ varken
21 Şubat’ta gerçek+tüzel = 237.7 milyar$
18 Mart’ta gerçek+tüzel = 237.8 milyar$
Burada dikkat edilecek öge sistemin kilitlenmiş olması. Son 1 aylık duruma bakıldığında KKM talebinin bitmeye yakın olduğunu söyleyebiliriz. Son 1 ayda vatandaşlar yalnızca 800 milyon $ satarken şirketler ise 900 milyon $ alış göstermiş. Son 4 aydır 13.85 barajında takılı kalan kur, KKM talebinin ortadan kalkmasıyla 14.80 düzeyine fırlamış durumda. Bu bize önümüzdeki aylarda kurun yükselişe devam edeceğinin işaretini de vermekte.
Artık bu devirde TCMB rezervlerine baktığımızda 17 Mart’tan bu yana brüt rezervler 116.5’tan 108’e gerilemiş, net rezervler 12.2’den 16’ya yükselmiş ve swap yükümlülükleri dışarıda bırakıldığında net rezervler -46.7 milyar dolardan -46.5 milyar dolar dolara çıkmış. Net rezervlerde artış hudutlu. Brüt rezervlerde azalma var. Bu ortamda ileride şirket ve vatandaşların tekrar döviz talep etmesi durumunda ve artan girdi maliyetleri dolara olan talebi artıracağını düşündüğümüzde bizim cari fazla öykümüz masal oluyor.
Bizede geriye hayalden uyanmak kalıyor.
NOT: Fed faiz artırım ve bilanço azaltım tesirine değinmedim bile…
Dolar üzerindeki baskının Haziran-Temmuz devri ile artmasını bekliyorum. Zira Dolar/TL ile gerçek faiz ortasında çok sıkı bir ilgi var. Yurtiçinde enflasyon yükselmeye devam ederken faizlerin tıpkı kalması yeni bir kur şokunu beraberinde getirebilir. Kurdaki artış yeni artırımların gelmesi manasına geleceğinden Türkiye’de 90’lı yıllarda görülen sarmal tekrar gün yüzüne çıkmış durumda.
2 Eylül 2021 – 4 Nisan 2022 ortasında bize benzeri birtakım ülkelerin kur ve gerçek faiz farkı;
Gerçek faizi 4.52 puan artan Brezilya’da USD/BRL %11 düşmüş. Gerçek faizi 29.25 azalan Türkiye’de USD/TRY %77.08 paha kazanmış. Gerçek faizi çabucak hemen tıpkı olan Meksika,Hidistan,G.Afrika kur çabucak hemen sabit kalmış.
Kaynak Onur Altın
Hibya Haber Ajansı